ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದ ತೆರಿಗೆಗಳು

ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt vÁ®ÆQ£À ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ

²æà ªÀÄzsÀÄgÁeï

‘PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À’ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀUÁtĪÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ºÁ¸À£À f¯ÉèAiÀÄ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt vÁ®ÆQ£À°è zÉÆgÉvÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è PÀAqÀħAzÀ ‘vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀ’UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹PÉÆAqÀÄ ¨sËUÉÆýPÀ ¸À¤ßªÉñÀzÀ C£ÀĸÁgÀ «¢ü¸À¯ÁzÀ vÉjUÉUÀ¼À §UÉÎ CzsÀåAiÀÄ£À £Àqɹ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ gÀÆ¥ÀÅgÉõÉUÀ¼À£ÀÄß «±Éèö¸ÀĪÀ MAzÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀß EzÁVzÉ. E°è ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üUÉ ¸ÉÃjzÀAvÀºÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ «±ÉèõÀuÉUÉ §¼À¹PÉƼÀî¯ÁVzÉ. ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt vÁ®ÆQ£À°è MlÄÖ £ÀÆgÀ £À®ªÀvÀÛ ªÀÄÆgÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉwzÀÄÝ, EzÀgÀ°è 58 (LªÀvÉÛAlÄ) ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ D½éPÉAiÀÄ PÁ¯ÁªÀ¢üUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖzÁÝVgÀÄvÀÛzÉ. E°è ºÀ¢£Á®ÄÌ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ vÉjUÉ CxÀªÁ ±ÀÄ®ÌzÀ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁt§ºÀÄzÁVzÉ. ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è C¨sÁåUÀvÉ, QgÀÄPÀļÀ, ¥ÀlÖ¨sÀzÀÝ, D£ÉAiÀÄ ¸É¸É, PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ¸É¸É, SÁt, ªÉǼÀªÁgÀÄ, ºÉÆgÀªÁgÀÄ, ªÉÆzÀ® ¹zÁÞAiÀÄ, ªÉÇêÀvÀÛPÁgÀÄtå, ªÀÄUÀΪÀiÁ£Àå, ªÀÇgÀªÀļÀ§æAiÀÄ, w¥Éà ¸ÀÄAPÀ, UÁtzÉgÉ, ¸É¸É ªÀiÁ£Àå, ¸É¸É, ºÀ¢PÉ ªÀÄÄAvÁzÀ MlÄÖ ªÀÄƪÀvÉÛüÀÄ vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À G¯ÉèÃR«zÉ. ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ ¥ÀlÖt vÁ®ÆQ£À°è PÀAqÀħgÀĪÀ MlÄÖ ±ÀÄ®Ì ¥ÀzÀUÀ¼À ¸ÀASÉå E¥ÀàvÉÛöÊzÀÄ. F ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄzÀ°è eÉÆÃr¹zÁUÀ Qæ.±À. 1117 jAzÀ Qæ.±À. 1276gÀ ªÀgÉV£À CªÀ¢AiÀÄzÁÝVzÉ.  ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ PÀAqÀÄ §gÀĪÀAvÀºÀ vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀ ‘¸É¸É’ EzÀÄ Qæ.±À. 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ‘d¤ªÁgÀ’1 ±Á¸À£ÀzÀ°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.

CvÀåAvÀ ºÉZÀÄÑ G¯ÉèÃRªÁzÀ ‘¹zÁÞAiÀÄ’ JA§ vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀ JAlÄ ¨Áj ¥ÀÄ£À§ð¼ÀPÉAiÀiÁzÀÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÀiÁvÀæªÀ®è, F ¥ÀzÀ J¯Áè PÁWÀlÖzÀ°è PÁt¹QÌzÀÄÝ, CvÀåAvÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁzÀ DzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÆ®ªÁVzÀÄÝ, EAvÀºÀ ‘¹zÁÞAiÀÄ’ ¥ÀzÀªÀÅ ¹zÀÞ+DAiÀÄ J£ÀÄߪÀ ¥ÀzÀ¢AzÀ gÀavÀªÁVzÀÄÝ ¹ÜgÀªÁzÀ CxÀªÁ RavÀªÁzÀ DzÁAiÀÄ J£ÀÄߪÀ CxÀðªÀ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛªÉ2. DzÀÝjAzÀ F vÉjUÉ gÁdåzÀ DzÁAiÀÄzÀ ¥ÀæzsÁ£À DPÀgÀªÁVvÉÛAzÀgÉ vÀ¥ÁàUÀ¯ÁgÀzÀÄ. F vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ MqÉvÀ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉAiÉÄAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ EzÀ£ÀÄß ªÀÄ£É, CAUÀr ºÁUÀÆ CUÀæºÁgÀ ºÀ½îUÀ¼À ªÉÄÃ¯É «¢ü¸ÀĪÀ ¥ÀzÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ §¼ÀPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ««zsÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ ¹zÁÞAiÀÄ PÉêÀ® PÀȶ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É «¢ü¹zÀ ±ÀĮ̪ÁVgÀzÉ EvÀgÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ®Æ MUÀÆÎrzÀAvÀºÀ ±ÀĮ̪ÀÇ ºËzÀÄ, ºÉZÁÑV ‘¹zÁÞAiÀÄ’ªÀ£ÀÄß ªÁ¶ðPÀªÁV £ÀUÀzÀÄ CxÀªÁ zsÁ£Àå gÀÆ¥ÀzÀ°è gÁeÁåqÀ½vÀªÀÅ ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîwÛvÀÄÛ. CzÀ®èzÉ F ±ÀÄ®ÌzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß PÁ®PÁ®PÉÌ ¤UÀ¢¥Àr¸ÀĪÀ ºÁUÀÆ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉƽ¸ÀĪÀ ¥Àj¥ÁoÀªÀÇ eÁjAiÀÄ°èvÉÛA§ C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß F »AzÉ £ÀqÉzÀ vÉjUÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÀ½AzÀ ªÀåPÀÛªÁVzÉ3.

         zÉÆgÉvÀ ºÀ¢£Á®ÄÌ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è JAlÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ `¹zÁÞAiÀÄ’ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® `¹zÁÞAiÀÄ’ ¥ÀzÀªÀ£Àß®èzÉ E¤ßvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉà vÉjUÉ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀzÉ EgÀĪÀÅzÀÄ `¹zÁÞAiÀÄ’ gÁdåzÀ DzÁAiÀÄzÀ ¹AºÀ¥Á®£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÉÛ£ÀÄߪÀÅzÀgÀ°è ¸ÀA±ÀAiÀÄ«®è. Qæ.±À. 1189gÀ D£ÉPÉgÉ4 ±Á¸À£ÀzÀ°è zÁR¯ÁzÀ ªÉÆzÀ® `¹zÁÞAiÀÄ’ ¥ÀzÀªÀÅ ¹zÁÞAiÀÄzÀ ¥ÀǪÀð ¤UÀ¢ ºÁUÀÆ ¥ÀjµÀÌgÀuÉAiÀÄ §UÉÎ £ÀqÉzÀ ZÀZÉðUÉ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.

`¸É¸É’ CxÀªÁ `¸Éøɒ vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀzÀ vÀ¯Á ªÀÄÆgÀÄ ¨Áj ¥Àæ¸ÁÛ¦¸À¯ÁVzÉ. `¸É¸É’ ¥ÀzÀ CxÉðʸÀĪÀ°è UÉÆAzÀ®UÀ½gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. F vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß gÁd CxÀªÁ ZÀPÀæªÀwðAiÀÄ «ºÁºÀ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀzÀ ¥ÀæAiÀÄÄPÀÛ «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉ5 JA§ ªÁzÀªÀÅ MAzÉqÉAiÀiÁzÀgÉ, F `¸É¸É’AiÀÄ£ÀÄß gÁd£ÀÄ PÉ®ªÉÇAzÀÄ «±ÉõÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è zsÁå£ÀzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÀAUÀ滸ÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉAiÀÄ «zsÀ JA§ ªÁzÀ E£ÉÆßAzÉqÉ EzÀ®èzÉ `¸É¸É’ JA§ ¥ÀzÀ vÀ¥ÁàV ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è `¸É¸É’ JAzÀÄ PÉÆgÉAiÀįÁVzÀÄÝ, gÁd¤UÉ ¤ÃqÀÄwÛzÀÝ MAzÀÄ §UÉAiÀÄ vÉjUÉ6 CxÀªÁ ªÉÄë£À ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉAiÀÄÆ DVgÀ§ºÀÄzÉA§ C¤¹PÉAiÀÄÆ EzÉ. Qæ.±À. 1276gÀ ¨Á¼ÀUÀAa7 ±Á¸À£ÀzÀ°è zÁR¯ÁzÀ `SÁt’ vÉjUÉ ¥ÀzÀªÀÅ ªÉÄë£À ªÉÄÃ¯É «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.

`D£ÉAiÀÄ ¸É¸É’ ªÀÄvÀÄÛ `PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ¸É¸É’ JA§ JgÀqÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼À G¯ÉèÃRªÀÅ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è JgÀqÀÄ ¨Áj G¯ÉèÃRUÉÆArzÉ. `D£ÉAiÀÄ ¸É¸É’ ªÀÄvÀÄÛ `PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ¸É¸É’ JA§ JgÀqÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ Qæ.±À. 1252gÀ CUÀæºÁgÀ ¨É¼ÀÄUÀ° ±Á¸À£À8 ªÀÄvÀÄÛ Qæ.±À. 1276gÀ ¨Á¼ÀUÀAa9 ±Á¸À£ÀzÀ°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁV MAzÉÆAzÀÄ ¨Áj F ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è zÁR¯ÁVzÉ. MAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄzÀAvÉ gÁd£ÀÄ vÀ£Àß D£É ªÀÄvÀÄÛ PÀÄzÀÄgÉUÀ½UÉ ªÉÄêÀ£ÀÄß ¥ÀÇgÉʸÀ®Ä vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ. EzÀ£ÀÄß `SÁt’ JAzÀÄ £ÀªÀÄÆ¢¹gÀĪÀÅzÀÄ ¨É¼ÀQUÉ §A¢zÉ. ZÉ£ÀßgÁAiÀÄ ¥ÀlÖt vÁ®ÆQ£À°è Qæ.±À. 1276gÀ ¨Á¼ÀUÀAa10 ±Á¸À£ÀzÀ°è §¼ÀPÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ. E£ÉÆßAzÉqÉ ªÁå¥ÁgÀ¸ÀÜgÀÄ «zÉñÀ CxÀªÁ zÀÆgÀzÀ Hj¤AzÀ vÀAzÀ PÀÄzÀÄgÉ ªÀÄvÀÄÛ D£ÉUÀ¼À ªÉÄë£À RZÀð£ÀÄß ¸ÀjzÀÆV¸À®Ä «¢ü¹gÀ§ºÀÄzÁzÀ vÉjUÉ JA§ ªÁzÀªÀÇ EzÉ. gÁd£ÀÄ vÀ£Àß ¥ÀæeÉUÀ½UÉ gÀPÀëuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ® DzÀåvÉAiÀiÁVzÀÄÝ, D ¤nÖ£À°è §°µÀ× ¸ÉÊ£ÀåzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÀÄÝ, D£É ªÀÄvÀÄÛ PÀÄzÀÄgÉUÀ¼ÀÄ ¸ÉÊ£ÀåzÀ ±ÀQÛ ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ ¤d ¸ÀAUÀw. D PÁgÀtPÁÌV gÁd£ÀÄ vÀ£Àß CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¨sÀj¸À®Ä F vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀ¸ÀÆ° ªÀiÁqÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ EzÉ. G½zÀAvÉ J¯Áè vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ PÉêÀ® MAzÉÆAzÀÄ ¨Áj ¥ÀævÉåÃPÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è G¯ÉèÃR UÉÆArzÀÄÝ, gÁd£À ¨ÉÆPÀ̸ÀPÉÌ ºÉaÑ£À DzÁAiÀÄ vÀgÀĪÀAvÀºÀ ±ÀÄ®ÌzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÁVgÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è.

F «±ÉèõÀuÉUÉ M¼À¥Àr¹zÀ ºÀ¢£Á®ÄÌ ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄzÀ°èj¹ £ÉÆÃrzÁUÀ ªÉÆzÀ® ªÀÄÆgÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è vÀ¯Á MAzÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀzÀ G¯ÉèÃRªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ. E°è ªÀÄÆgÀÆ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À «µÀÄÚªÀzsÀð£À£À D½éPÉAiÀÄ CªÀ¢üUÉ ¸ÉÃjzÀÄÝ, gÁd£ÀÄ PÀ¯ÁåtzÀ ZÁ®ÄPÀågÀ ¸ÁªÀÄAvÀ£ÁzÀ gÁd¤UÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀĪÀAvÀºÀ ¸ÁévÀAvÀæöå E®èªÁVvÉÛAzÀÄ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁvÀæªÀ®è gÁdåªÀÅ vÀ£Àß ¨Á¯ÁåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°ègÀĪÀÅzÀ£ÀÄß ¥Àæw©A©¸ÀĪÀAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ F vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÁzÀ «±ÉõÀ DzÀAiÀĪÉãÀÆ gÁdåQÌgÀ°®èªÉA§ÄzÀÄ UÉÆZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. E°è UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ CA±ÀªÉAzÀgÉ Qæ.±À. 1139gÀ CtwAiÀÄ°è zÉÆgÉvÀ ±Á¸À£À11 ªÀÄvÀÄÛ C¯Éèà zÉÆgÉvÀ E£ÉÆßAzÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ°è `¹zÁÞAiÀÄ’12 ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß  G¯ÉèÃT¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ `¹zÁÞAiÀÄ’zÀ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄßJwÛ »rAiÀÄÄvÀÛzÉ.

Qæ.±À. 1181gÀ £ÀAvÀgÀ zÉÆgÉvÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ««zsÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ºÀAa ºÉÆÃVzÀÄÝ, £Á£Á jÃwAiÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼À G¯ÉèÃRªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. F PÁ®WÀlÖzÀ°è ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæUÉÆAqÀÄ DqÀ½vÀªÀ£ÀÄß £ÀqɹzÀAvÀºÀ PÁ®ªÁVzÀÄÝ, ¸ÁªÀiÁædåzÀ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄÆ DVgÀĪÀÅzÀjAzÀ PÀAzÁAiÀÄ «¢ü¸ÀĪÀ C¢üPÁgÀ ºÁUÀÆ ªÁå¦Û ºÉaѹPÉÆArgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß F ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀ®èzÉ vÉjUÉ «£Á¬Äw ¤ÃqÀĪÀAvÀºÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÁzÀ `ªÉÇêÀvÀ PÁgÀÄtå’ `¸ÉøɪÀiÁ£Àå’, `ªÀÄUÀÎ ªÀiÁ£Àå’ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ vÉjUÉ ºÉÃgÀĪÀ ºÁUÀÆ «£Á¬Äw ¤ÃqÀĪÀ ¸ÀªÁð¢üPÁgÀ gÁdgÀ°è vÉÛA§ÄzÀÄ ºÉZÀÄÑ CxÀð¥ÀÇtðªÁV ªÀåPÀÛªÁVzÉ. Qæ.±À. 1181gÀ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖtzÀ ±Á¸À£À `UÁtzÉgÉ’13AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Qæ.±À. 1223gÀ PÉA¨Á¼ÀÄ ±Á¸À£À `ªÀÄUÀΪÀiÁ£Àå14 ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ. F JgÀqÀÆ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ JuÉÚ CxÀªÁ ¨É®è vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉʪÀÄUÀÎzÀ (ºÀwÛ ªÀÄvÀÄÛ gÉõÉäAiÀÄ) WÀlPÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉAiÀiÁVzÀÄÝ, F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À vÁtªÁVvÉÛA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. G½zÀAvÉ ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À®Æè EAvÀºÀ vÉjUÉUÀ¼À G¯ÉèÃR«®è.

ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À PÉ®ªÀÅ UÀæAxÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄAPÀ ¥ÀzÀÞw ºÁUÀÆ CzÀgÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ: ¸ÉÆêÉÄñÀégÀ£À ¥ÀæPÁgÀ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ a£ÀßzÀ ªÉÄÃ¯É ±ÉÃPÀqÁ 50 gÀµÀÄÖ ¸ÀÄAPÀ «¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ. E¤ßvÀgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¸ÀÄUÀAzsÀ zÀæªÀå, OµÀ¢ü, ºÀÇ, ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj, ªÀÄtÂÚ£À ªÀÄrPÉ, ZÀªÀÄðzÀ ¸ÁªÀÄVæ EvÁå¢UÀ¼À ªÉÄÃ¯É ±ÉÃPÀqÁ 16gÀµÀÄÖ ¸ÀÄAPÀªÀ£ÀÄß «¢ü¸À§ºÀÄzÉA§ C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÁÛ£É.15 ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è ªÁå¥ÁgÀ ªÀ»ªÁlÄ ¸ÀªÀÄÈzÀÞªÁVzÀÝjAzÀ ¸ÀÄAPÀ¢AzÀ §AzÀ DzÁAiÀĪÀÅ gÁeÁåzÁAiÀÄzÀ ªÀÄÄRå DPÀgÀªÁVvÉÛA§ÄzÀÄ ¸ÀàµÀÖ.

Qæ.±À. 1181gÀ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt ±Á¸À£À `ºÉÆAUÉ «Ã¸ÀzÀ’(?) `ªÉǼÀªÁgÀÄ’ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀªÁgÀÄ16 Qæ.±À. 1189 `D£ÉPÉgÉ’ ±Á¸À£À `ªÉÇêÀvÀÛ PÁgÀÄtå’17 (DªÀÄzÀÄ ¸ÀÄAPÀ gÀ»vÀ ¥ÀæzÉñÀ) ºÁUÀÆ Qæ.±À.1191gÀ PÀÄAzÀÆgÀÄ ±Á¸À£À18 ®ºÀPÀ̪ÉA§ ºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß DªÀÄzÀĸÀÄAPÀ¢AzÀ ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¹zÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À E°è G¯ÉèÃSÁºÀðªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀgÀªÀiÁ¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è «zÉñÀ¢AzÀ CxÀªÁ E¤ßvÀgÀ DqÀ½vÀPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ¥ÀæzÉñÀ¢AzÀ §AzÀAvÀºÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DªÀÄzÀÄ ¸ÀÄAPÀªÀ£ÀÄß «¢ü¸ÀĪÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå. DzÀgÉ E°è ¸ÀA¥ÀÇtð ¸ÀÄAPÀ ºÉÃjzÀ CxÀªÁ ªÀÄÄPÀÛUÉƽ¹zÀ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ UÉÆÃZÀj¸ÀÄwÛzÀÄÝ, EzÀÄ ¸ÀܽÃAiÀÄ DqÀ½vÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÉÛA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ PÉÃAzÁæqÀ½vÀzÀ°è wêÀævÀgÀªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ PÀAqÀÄ §AzÀgÀÆ ¸ÀܽÃAiÀiÁqÀ½vÀzÀ°è CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ PÀAqÀħgÀÄwÛgÀ°®èªÉA§ÄzÀPÉÌ GvÀÛªÀÄ ¤zÀ±Àð£ÀªÁVzÉ.

Qæ.±À. 1205gÀ ¸ÁUÀvÀªÀ½îAiÀÄ ±Á¸À£À `¨Á®¥Àt’19 vÉjUÉ ¥ÀzÀzÀ G¯ÉèÃR«gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÁVzÉ. §ºÀıÀB EzÀÄ ¥À±ÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É «¢ü¸ÀĪÀ vÉjUÉAiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÉA§ C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß PÉòÃgÁd£À `±À§ÝªÀÄtÂzÀ¥Àðt’ PÀÈwAiÀÄÄ zÀÈqsÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. FvÀ£À ¥ÀæPÁgÀ “ºÉʺÀAiÀÄ£ÀÄ ²ªÀ£À MAzÀÄ JvÁÛzÀgÀÆ ¸ÀjAiÉÄà ¨Á® ¥ÀtªÀ£ÀÄß PÉüÀzÉ ©qÀĪÀªÀ£À®è” (¨Á®ªÀtªÀA ¨ÉÃqÀĪÀ £ÉÆAzÉ UÉÆAzÉUÀªÀÄ£ÀA UÁgÀwAiÀÄA ºÉʺÀAiÀÄA) vÉjUÉ ºÁPÀĪÀ MAzÀÄ ºÀ¸ÀÄ«UÉ JAzÀÄ ºÉüÀĪÀ §zÀ®Ä MAzÀÄ ¨Á®PÉÌ JAzÀÄ ºÉüÀĪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è FUÀ®Æ ¥ÀæwÃwAiÀÄ°èzÉ.20 DzÀgÉ ¸ÁUÀvÀªÀ½îAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ C¸ÀàøµÀå ªÀÄUÀÄ«£À ªÉÄÃ¯É (ºÉƯÉAiÀÄgÀ ¨Á®¥Àt) JAzÀÄ £ÀªÀÄÆ¢¹gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ EAvÀºÀ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀ ªÀÄPÀ̼À ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀÄwÛzÀÝ vÉjUÉ21AiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÉA§ HºÉAiÀÄ£ÀÄßAlĪÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

Qæ.±À. 1223gÀ PÉA¨Á¼ÀÄ ±Á¸À£À `w¥Éà¸ÀÄAPÀ”22zÀ G¯ÉèÃR«zÀÄÝ F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀåªÀ¸ÁAiÀÄ ºÁUÀÆ ¥À±ÀĸÀAUÉÆÃ¥À£É ªÀÄÄRå fêÀ£ÁzsÁgÀ PÀ¸ÀĨÁVvÉÛ£Àß §ºÀÄzÀÄ.

Qæ.±À. 1276gÀ ¨Á¼ÀUÀAaAiÀÄ ±Á¸À£À `ªÀÇgÀªÀļÀ§æAiÀÄ’23 vÉjUÉ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ DqÀ½vÀªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ HgÀ£ÀÄß MAzÉÆAzÀÄ vÉjUÉAiÀÄ WÀlPÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹vÀÄÛ J£ÀߧºÀÄzÀÄ.

`ºÀ¢PÉ’ JA§ ±ÀÄ®ÌzÀ G¯ÉèÃRªÀÅ Qæ.±À. 1259gÀ `¥ÀÅgÀ’ ±Á¸À£À24zÀ°è PÁt§ºÀÄzÁVzÉ, §ºÀĵÀB EzÀÄ MAzÀÄ «zsÀzÀ PÁtÂPÉ CxÀªÁ PÀ¥ÀàªÁVzÉ. PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæ gÁd£ÀÄ EzÀ£ÀÄß ¤jÃQë¸ÀÄwÛzÀÝAvÉ ªÀåPÀÛªÁUÀÄvÀÛzÉ. Qæ.±À. 1220gÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ `PÉÆÃmÉAiÀÄ ºÀ¢PÉ’25 JA§ ±ÀÄ®ÌzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀjAzÀ ºÀ¢PÉAiÀÄÄ PÀAzÁAiÀÄzÀ ¥ÀzÀªÁVzÉAiÉÄA§ÄzÀPÉÌ ¥ÀÅgÁªÉ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.

F CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß Qæ.±À. 1117gÀ ±Á¸À£À¢AzÀ ªÉÆzÀ®ÄUÉÆAqÀÄ ªÀÄÄA¢£À PÁ®WÀlÖªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸ÀÄvÁÛ ºÉÆÃzÀAvÉ F »AzÉ PÀAqÀjAiÀÄzÀ ºÉƸÀ vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼À G¯ÉèÃRªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.

F ªÉÆzÀ¯Éà «±Éèö¹zÀAvÉ `¹zÁÞAiÀÄ’zÀ G¯ÉèÃR ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÀÄÝ ¸ÁªÀiÁædåzÁºÀ ºÉZÁÑzÀAvÉ «¸ÁÛgÀªÁzÀ ¸ÁªÀiÁædåzÀ ¨sÀzÀævÉUÉ §°µÀ× ¸ÉãÉAiÀÄ CUÀvÀå«zÀÄÝ, ¥ÀæeÉUÀ¼À ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ fêÀzÀ gÀPÀëuÉUÉ PÀÄAzÀÄAmÁUÀ¨ÁgÀzÉA§ GzÉÝñÀ¢AzÀ ¥ÀæeÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄѪÀj vÉjUÉ ºÉÃgÀ®Ä  ªÀÄÄAzÁUÀÄvÀÛªÉ, ºÁUÁV ¸ÉãÁ PÁAiÀÄðZÀgÀuÉUÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¥sÀ¯Á£ÀĨsÀ«UÀ¼ÀÄ ¨sÀj¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¸ÁªÀÄAvÀgÁV zÁÝUÀ EAvÀºÀ ªÉZÀÑ ªÀiÁvÀæªÀ®è ±ÀvÀÄæ ¨sÀAiÀĪÀÇ PÀrªÉĬÄzÀÄÝ, CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß E¤ßvÀgÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¸ÀjzÀÆV¸À §ºÀÄzÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ ºÉÆgÉ ºÉZÁÑzÀAvÉ ¸ÉãÉAiÀĪÉZÀÑ, «¢ü¸ÀĪÀ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. FUÁUÀ¯Éà w½¹zÀAvÉ D£ÉAiÀÄ ¸É¸É ªÀÄvÀÄÛ PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ¸É¸É vÀ¯Á JgÀqÀÄ ¨Áj G¯ÉèÃRUÉÆArzÀÄÝ, ¥ÀÅ£ÀgÁªÀvÀð£ÉUÉÆAqÀ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀ EzÁVzÉ. EzÀ®èzÉ Qæ.±À. 1276gÀ ¨Á¼ÀUÀAa ±Á¸À£À `PÀlPÀ¸Éøɒ26 (¸ÉãÉAiÀÄ ±ÀÄ®Ì)ªÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¹gÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ AiÀÄÄzÀÞªÀÅ ¥ÀæeÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß ¢éUÀÄtUÉƽ¸ÀÄwÛvÀÄÛ JA§ÄzÀgÀ°è JgÀqÀÄ ªÀiÁw®è.

F ±Á¸À£ÀªÀÅ ºÀ®ªÀÅ £ÀÆvÀ£À vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ªÀiÁrgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. E°è G¯ÉèÃRUÉÆAqÀ QgÀÄPÀļÀ JAzÀgÉ aPÀÌ vÉjUÉ, ¸ÀªÀiÁ£Àå ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ vÉjUɬÄAzÀ «£Á¬Äw ¥ÀqÉ¢gÀ°®è JA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èzÉ `C¨sÁåUÀvÉ’AiÀÄ£ÀÄß gÁd£ÀÄ £ÀqɸÀĪÀ Cwy ¸ÀvÁÌgÀPÁÌV vÀUÀ®ÄªÀAvÀºÀ «±ÉõÀªÁzÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¨sÀj¸ÀĪÀÅzÀPÁÌV «¢ü¸ÀĪÀ vÉjUÉAiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CzÀgÀAvÉ `¥ÀÅvÉÆæÃbÁѺÀ’ JA§ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß UÀAqÀÄ ªÀÄUÀÄ«£À d£À£ÀPÉÌ «¢ü¸ÀĪÀAvÀºÀ vÉjUÉAiÀiÁVzÀÄÝ F PÁ®WÀlÖzÀ°è UÀAqÀÄ ²±ÀÄ MAzÀÄ «±ÉõÀ ¸Ë®¨sÀå CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV UËgÀªÀ vÀgÀĪÀAvÀºÀ «µÀAiÀĪÉAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. gÁd£ÀÄ ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄPÉÌ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¨sÀj¸ÀĪÀ GzÉÝñÀ¢AzÀ «¢ü¸ÀĪÀ «±ÉõÀ vÉjUÉAiÉÄà `¥ÀlÖ¨sÀzÀÞ’ ªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. F ¥ÀæzÉñÀ gÁdzsÁ¤UÉ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°èzÀÄÝzÀjAzÀ F vÉjUÉUÉ CºÀðgÁV¢ÝgÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ £ÁªÀÅ UÀ滸À§ºÀÄzÀÄ. `PÉgÉ’, `PÀmÉÖ’, `PÁ®ÄªÉ’UÀ¼À ªÉÄð£À ±ÀĮ̪À£ÀÄß F ±Á¸À£À ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀÄÝ PÀȶUÉ ¥ÀÇgÀPÀªÁV ¤ÃgÁªÀj ¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀÅzÀPÉÆÌøÀÌgÀ ¥sÀ¯Á£ÀĨsÀ«UÀ½AzÀ F vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÁUÀÄwÛvÀÄÛ. CzÀgÀAvÉ `C½ªÀÅ’ JA§ vÉjUÉ ¥ÀzÀ ¥ÁæPÀÈwPÀ «PÉÆÃ¥À¢AzÀ GAmÁUÀĪÀ £ÀµÀÖªÀ£ÀÄß ¸ÀjvÀÆV¸À®Ä D¥ÀwÛ£À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è «¢ü¸À¯ÁzÀ vÉjUÉAiÉÄAzÀgÉ vÀ¥ÁàUÀ¯ÁgÀzÀÄ. E°è G¯ÉèÃRUÉÆAqÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ vÉjUÉ ¥ÀzÀ `©nÖ;27 JAzÀgÉ zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀÄgÀÆ¥ÀzÀ vÉjUÉ EzÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀÄ-`PÀıÀ®PÀ«ÄðUÀ¼ÀÄ;, `±ÀÆzÀæ’gÀÄ ªÀiÁ¹PÀªÁV MAzÉgÀqÀÄ ¢£ÀUÀ¼À zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÁdåPÉÌ PÉÆqÀ¨ÉÃPÉA¢zÁÝ£É. DzÀgÉ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÉêÀ¸ÁÜ£ÀzÀ ¤ªÀiÁðt PÁAiÀÄðUÀ½UÉ d£ÀjAzÀ GavÀªÁV CxÀªÁ ©nÖAiÀiÁV zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÁdåzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ¤ÃqÀ¨ÉÃQvÀÄÛ.28

Qæ.±À. 1117jAzÀ 1276gÀ ªÀgÉV£À CªÀ¢üAiÀÄ°è 14 PÀAzÁAiÀÄ ¸ÀA§A¢üvÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ¥ÀæxÀªÀÄ CgÀªÀvÀÄÛ ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è PÉêÀ® ªÀÄÆgÀÄ PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À G¯ÉèÃR PÀAqÀÄ §A¢zÉ. £ÀAvÀgÀzÀ LªÀvÀÄÛ ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è LzÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è 23 vÉjUÉ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §A¢zÉ. PÁ®PÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV gÁdåzÀ DzÁAiÀÄ ªÀÈ¢Þ¸À®Ä ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è ««zsÀ PÀAzÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀÄvÁÛ §A¢gÀĪÀÅzÀÄ RavÀªÁV w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À ªÁå¦Û PÀæªÉÄÃt ºÉaÑ, gÁdåzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ ºÉZÁÑVzÀÄÝzÀÄ F ±Á¸À£ÀUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À¢AzÀ £ÀªÀÄUÉ PÁtÄvÀÛzÉ. ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt vÁ®ÆèQ£À°è F ±Á¸À£ÀUÀ¼À PÀAzÁAiÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ°è DzÁAiÀÄ ºÉaѹPÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀ C¤ªÁAiÀÄðvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. EA¢£À gÁdåUÀ¼À PÀAzÁAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÉʱÁ®åvÉ ªÀµÀð¢AzÀ ªÀµÀðPÉÌ ºÉZÁÑUÀÄwÛgÀĪÀ jÃwAiÀįÉèà ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ PÁ®zÀ®Æè PÀAzÁAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ «¸ÀÛøvÀUÉƼÀÄîvÁÛ ¸ÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß F CzsÀåAiÀÄ£À ºÁUÀÆ «±ÉèõÀuÉUÀ¼ÀÄ RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.

DzsÁgÀ¸ÀÆa ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀàtÂUÀ¼ÀÄ

1.      J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, ¸ÀA. 10, (¥ÀjµÀÌøvÀ) J.PÀ. 10, ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt, 

Ÿ 

2.     Dr. S. Gururajachar., Some aspects of Economic and Social Life in Karnataka, (A.D., 1000-1300), p. 142.

3.      Ibid, p.p. 142,143.

4. qÁ. JA. azÁ£ÀAzÀªÀÄÆwð., PÀ£ÀßqÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CzsÀåAiÀÄ£À, (Qæ.±À. 450-1150) ¥ÀÅl 447.

5.   

6.     Dr. S. Gururajachar., Some aspects of economic and Social Life in Karnataka, (A.D., 1000-1300), p.p. 146, 143

7.     EC X CP 134, C. 1276  A..

8.     EC X CP 92 C. 1252  A.D.

9.     EC X CP 134, C. 1276  A.D

10.   EC X CP 134, C. 1276 A.D.

11.   EC X CP 78, C. 1139 A.D.

12.    EC X CP 79, C. 1139 A.D.

13.    EC X CP 9, C. 1181 A.D.

14.    EC X CP 70, C. 1223 A.D.

15.    Dr. S. Gururajachar some aspects of Economic and Social Life in Karnataka, (A.D. 1000-1300) P.157

16.    EC X CP 9, C. 1181 A.D.

17.    EC X CP 33, C. 1189 A.D.

18.    EC X CP 56, C. 1191 A.D.

19.    EC X CP 22, C. 1205 A.D.

20.          qÁ. JA. azÁ£ÀAzÀªÀÄÆwð., PÀ£ÀßqÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CzsÀåAiÀÄ£À, (Qæ.±À. 450-1150) ¥ÀÅl 445..

21.    Dr. S. Gururajachar., Some aspects of Economic and Social life in Karnataka, (A.D. 1000-1300) PP.159, 160

22.    EC X CP 70, C. 1223 A.D.

23.    EC X CP 134, C. 1276 A.D.

24.    EC X CP 126, C. 1259 A.D.

25.    Dr. S. Gururajachar., Some aspects of economic and social life in karnataka, (A.D. 1000-1300) P.163

26.    EC X CP 134, C. 1276 A.D.

27.         qÁ. JA. azÁ£ÀAzÀªÀÄÆwð., `PÀ£ÀßqÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ CzsÀåAiÀÄ£À’ (Qæ.±À. 450-1150) ¦. 445.

28.   Dr. S. Gururajachar., some aspects of economic and social life in karnataka, (A.D. 1000-1300) PP.160,161.