ಕರ್ನಾಟಕ ಇತಿಹಾಸ ಅಕಾದೆಮಿ: ಕೊಡಗಿನಜಿನಾಲಯಗಳು -ಡಾ. ಎಂ.ಜಿ ನಾಗರಾಜ

PÉÆqÀV£À f£Á®AiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£Àé¬ÄPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ

qÁ. JA.f. £ÁUÀgÁeï

¸ÀAUÀA ¸Á»vÀåzÀ°è `PÀÄqÀÄPÀA PÀ£ÀßqÀA’ JAzÀÄ GPÀÛªÁVzÉ. EzÀÄ PÀuÁðlPÀzÀ PÉÆqÀV£À ¥ÁæaÃ£ÀvÉUÉ ¸ÁQëAiÀiÁV Qæ.¥ÀÇ.¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 1£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è `¥ÉgÀÄªÉÃ½gï’ £ÁAiÀÄPÀgÀ ¥ÉÊQAiÀÄ `LgÀÄªÉÄÊ’ ªÉÃ½gÀ ªÀUÀðPÉÌ ¸ÉÃjzÀ `£ÀtÚuï’ D½zÀ, EªÀ£ÀÄ ±ÉÊªÀzsÀ«ÄðAiÀiÁVzÀÝ.1 »ÃUÉ ±ÉÊªÀzsÀªÀÄðzÀ £É¯ÉAiÀiÁVzÀÝ PÉÆqÀUÀÄ UÀAUÀgÀ PÁ®zÀ°è eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðPÉÌ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¹QÌvÀÄ. PÉÆqÀUÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄªÀgÉUÀÆ ZÁazÀÄÝ, eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ Qæ.±À.5£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èAiÉÄÃ M¼ÀUÁVvÉÛ£Àß§ºÀÄzÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÉÇÃµÀPÀªÁV ªÀÄrPÉÃjAiÀÄ vÁªÀÄæ±Á¸À£ÀªÀÅ Qæ.±À.466gÀzÁV vÀ¼ÀªÀ£À£ÀUÀgÀzÀ ²æÃ«dAiÀÄ f£Á®AiÀÄPÉÌ ¥ÀÇ£ÁqÀÄ bÁ¸ÀºÀ¹Û, JqÉ£ÁqÀÄ, ¸À¥ÀÛ¢ ªÀÄzsÉå §zÀtUÀÄ¥Éà ºÁUÀÆ EvÀgÉ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß zÁ£À PÉÆlÖ «µÀAiÀÄ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. F ±Á¸À£À ¹QÌzÀ ¸ÀÜ¼ÀªÀÇ CA¢£À `PÉÆqÀUÀÆ«ðµÀAiÀÄ’zÀ ¸ÀÜ¼ÀªÉÇAzÀgÀ°è PÁgÀt, PÉÆqÀV£À f£Á®AiÀÄzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀUÀ½UÉÃ C£Àé¬Ä¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèAiÀÄ°è CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ¸ÀASÉåAiÀÄ eÉÊ£À §¸À¢UÀ½ªÉ JA§ÄzÀÄ EA¢£À avÀæ. ¥ÁæaÃ£ÀzÀ°è ¸ÁPÀµÀÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è §¸À¢UÀ½zÀÝªÀÅ. Qæ.±À.1004jAzÀ Qæ.±À.1176gÀªÀgÉUÉ PÉÆqÀUÀ£ÀÄß D½zÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄÄ¼ÀÆîj£À ¥Á±Àéð£ÁxÀ, ZÀAzÀæ£ÁxÀ, ±ÁAw£ÁxÀ §¸À¢UÀ¼ÀÄ ¤«ÄðvÀUÉÆAqÀªÀÅ. zÁæ«qÀ ¸ÀAWÀ £ÀA¢UÀt EgÀÄAUÀ¯Á£ÀéAiÀÄzÀ ¥ÀÅµÀà¸ÉÃ£À ¹zÁÞAvÀzÉÃªÀgÀ ²µÀå ²æÃ UÀÄt¸ÉÃ£À¥ÀArvÀ ªÀÄÄ¼ÀÆîgÀÄ §¸À¢UÀ¼À ¤ªÀiÁðt ¥ÉæÃgÀPÀ±ÀQÛ ºÁUÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á° DVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À zÉÆgÉ «£ÀAiÀiÁ¢vÀå¤UÉ UÀÄgÀÄªÁVzÀÄÝ Qæ.±À.1064gÀ°è ¸ÀÄgÉÃAzÀæ¯ÉÆÃPÀ ¸ÉÃjzÀgÀÄ JA§ ªÀiÁ»wAiÀÄÆ EzÉ.2

PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ UÀAUÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁV eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀgÀÄ. DzÀgÉ CªÀgÀÄ PÉÆqÀVUÉ AiÀiÁªÁUÀ §AzÀgÀÄ! CªÀgÀ ªÀÄÆ®zsÀªÀÄð CzÉÃ DVvÉÛÃ! CªÀgÀÄ UÀAUÀjUÀÆ ªÉÆzÀ¯ÉÃ §A¢zÀÝgÉ C£ÀÄ¸Àj¹zÀ zsÀªÀÄðzÀ ªÀÄA¢gÀzÀ gÀZÀ£ÉUÀÆ PÁgÀt ªÁUÀÄvÁÛgÉ.

¸ÀAUÀA ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ PÁªÉÃj ¥ÀÇA¥ÀnÖ£ÀªÀiï gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÀÄß Qæ.±À. -3£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è D¼ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. ¸ÀªÀÄÄzÀæ PÉÆgÉvÀ¢AzÀ D gÁdzsÁ¤ £Á±ÀªÁ¬ÄvÀÄ. DUÀ ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ, PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ D¼ÀÄwÛzÀÝ M¾õÉAiÀÄÆgÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¹ gÁdzsÁ¤ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ.3 ¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ UÁæªÀÄzÀ (C.UÀÆ.vÁ.) Qæ.±À.1079-80gÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è4 PÉÆqÀV£À PÉÆAUÁ¼ÀégÀ £Á®Ì£ÉAiÀÄ zÉÆgÉ(!)gÁeÉÃ£ÀÝç ¦æxÀÄ«Ã PÉÆAUÁ¼Àé£À£ÀÄß ªÀtÂð¸ÀÄªÀ°è ªÀÄºÁªÀÄAqÀ¯ÉÃ±ÀégÀA `M¾õÉAiÀÄÆ¥ÀÅàðgÁ¢üÃ±ÀégÀA dmÁZÉÆÃ¼À PÀÄ¼ÉÆÃzÀAiÀiÁ....²æÃªÀÄzÁæeÉÃ£ÀÝç ¦æxÀÄ« PÉÆAUÁ¼ÀéA’ §¸À¢ PÀnÖ¹zÀ «µÀAiÀÄ ºÉÃ½zÉ.5 E°ègÀÄªÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ£À ©gÀÄ¢¤AzÁV, wgÀÄZÀ£Á¥À½îAiÀÄ ¸À¤ºÀzÀ MgÉAiÀÄÆj£À D½éPÉVzÀÝªÀgÀÄ; CzÀÄ DPÀæ«ÄvÀªÁzÀ ªÉÄÃ¯É PÉÆqÀV£ÀvÀÛ §A¢gÀÄªÀAwzÉ JA§ ¸ÀÆZÀ£É PÁtÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ Qæ.±À.2-3£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÉÆqÀVUÉ §AzÀÄ ªÀÄÄAzÉ UÀAUÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ZÉÆÃ¼À £Ár£À°èzÁÝUÀ §ºÀÄ±ÀB ²ªÀzsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ¥Á°¹zÀªÀgÀÄ PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ. PÉÆqÀVUÉ §AzÀ ªÉÄÃ¯É f£ÀzsÀªÀiÁð£ÀÄ AiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄAzÉ CªÀgÀÄ PÀnÖ¹zÀ §¸À¢UÀ¼ÉÃ EzÀPÉÌ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ¸ÁQë ºÁPÀÄvÀÛzÉ. CzÁV Qæ.±À.¥ÀæxÀªÀiÁzsÀð PÁ®zÀ°è CªÀgÀÄ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀvÉÆqÀVzÀÝgÉAzÀgÉ §¸À¢UÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ f£À²®àUÀ¼À£ÀÆß DgÁ¢ü¸ÀvÉÆqÀVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EªÀgÀÄ PÉÆrUÀ£À ªÉÆzÀ®Ä PÉÆAUÁ¼ÀégÉ£Àß¨ÉÃPÀÄ. CzÀÄ ªÉÆzÀ°UÉ zÀQët PÉÆqÀV£À ¨sÁUÀªÁV¢ÝgÀ¨ÉÃPÀÄ.

PÉÃgÀ¼ÀzÀ UÀrUÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀ Vj±ÉæÃtÂAiÀÄ §¢UÉ ªÀÄAZÀ½î UÁæªÀÄ«zÀÄÝ PÉÆqÀUÀÄ-PÉÃgÀ¼ÀUÀ½UÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV zÁn §gÀÄªÀ UÁæªÀÄªÁVzÉ. PÉÃgÀ¼ÀzÀ°è eÉÊ£À ºÁUÀÄ ¨ËzÀÞzsÀªÀÄð ¥Àæ¸ÁgÀ«zÀÄÝªÀÅ. CªÀÅUÀ¼À°èAiÀÄ DgÁzsÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ½UÉ `¥À½î’ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½zÀÝªÀÅ.6 EA¢UÀÆ PÉÆqÀV£À°è `¥À½î’ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ. C£ÉÃPÀ DgÁzsÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ºÉ¸ÀgÁVzÉ. `ªÀÄ¹ÃzÉ’UÀ½UÉ PÉ®ªÉqÉ ‘¥À½î ªÀÄ¹ÃzÉ’ J£ÀÄßªÀÅzÀÄAlÄ. zÀ°vÀ ªÀUÀðzÀ PÉA§nÖUÀ¼ÀÄ DgÁzsÀ£Á £É¯ÉUÉ `¥À½î¨ÁV®Ä’ JAzÀÄ ©¢gÀÄPÀrØUÀ¼À ZËPÀlÄÖ gÀa¹ ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀÄAlÄ. EzÀÄ £Á¥ÉÇÃPÀÄè §½ ¨ÉÃvÀÄUÁæªÀÄzÀ ªÀÄQÌ±Á¸ÁÛ«£À §½AiÀÄ PÉA§nÖUÀ¼À §½ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. F ªÀÄQÌ±Á¸ÀÛªÀÅ eÉÊ£ÀªÀÄÆ®zÀªÀgÁV PÉÆqÀªÁZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß DZÀj¹ `PÉÆArÃgï’ JA§ `ªÀÄ£ÉvÀ£À’zÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÉÆAqÀªÀgÀÄ ¨ÉÃvÀÄ §½ EzÀÄÝ, ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ »£Éß¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃ¼ÀÄvÁÛgÉ. ªÀÄQÌ±Á¸ÁÛ«£ÉÆqÀ£É PÉÃgÀ¼ÀzÀ PÀqÉ¬ÄAzÀ §gÀÄªÀ°è eÉÆvÉAiÀiÁV EªÀgÀÆ §AzÀªÀgÀAvÉ F ªÀÄQÌ±Á¸ÀÛçªÀÅ £É¯É ªÀÈvÁÛPÁgÀ C¢üµÁ×£ÀzÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ ¥ÁæaÃ£À eÉÊ£À ªÁ¸ÀÄÛ«£À ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀAwzÉ.

ªÀÄAZÀ½î UÁæªÀÄzÀ £ÉgÉVgÀÄªÀ PÀÄað UÁæªÀÄzÀ°èzÀÝ `UÀAzsÀªÀð ¨sÉÊgÀªÀ’ ªÀÄÆwð ²®à, `AiÀÄPÀë’ (eÉÊ£À) £ÉÆ§â£À gÀÆ¥ÀªÉ£ÀÄßªÀAwzÉ. ¸À¤ºÀzÀ AiÀÄªÀPÀ¥ÁrAiÀÄ ¥ÀgÀzÀAqÀ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀ `zsÀªÀÄðzÉÃªÀvÉ’AiÀÄÆ AiÀÄQëAiÀÄ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄ ªÀAwzÉ. CAzÀgÉ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ »ÃUÉ. ²®à, §¸À¢AiÀÄ ««zsÀ gÀÆ¥ÀUÀ¼À°è ¥ÁæaÃ£À¢AzÀ®Æ PÁtÂ¹PÉÆArgÀÄªÀ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ PÁt§gÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV PÉÆqÀV£À f£Á®AiÀÄUÀ¼À ¸ÁPÀµÀÄÖ ¥ÁæaÃ£ÀªÁzÀAxÀªÀÅ JA§ÄzÀÄ Cj«UÉ §gÀÄvÀÛzÉ. UÀÄqÁß¥ÀÅgÀzÀ Qæ.±À. ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 5£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÀzÀA§ gÀ«ªÀªÀÄð£À ±Á¸À£ÀzÀ°è:

`UÀAYÎ ¥ÀÅ£Áßl PÉÆYÁÎ¼À ¥ÁuÁØöåG¥ÁzÀAiÀÄB’

JA¢gÀÄªÀ°è PÀzÀA§gÀÄ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ£ÀÄß UÉ¢ÝzÀÝ §UÉÎ Qæ.±À.5£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÉÆqÀÄV£À°èAiÀÄ C¹ÛvÀézÀ §UÉÎ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛªÀV UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÁVzÉ. CzÁV 5£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÉÆqÀUÀÄ ªÀÄÄRå ©Ãr£À°èAiÉÄ PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ gÀÆ¦¹zÀÝ f£Á®AiÀÄUÀ½¢ÝgÀ®Ä ¸ÁPÀÄ. `UÀYÁÎ’ `PÉÆYÁÎ¼À’ JAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀªÁV UÀAUÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹gÀÄªÀ°è E§âgÀ D½éPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¹gÀÄªÀAwzÉ. D ºÉÆwÛUÉ UÀAUÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÁVAiÉÆÃ CxÀªÁ ¥ÀævÉåÃPÀªÁV D¼ÀÄwÛzÀÝ PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ PÀzÀA§gÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÉ¤¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. vÀzÀ£ÀAvÀgÀ ²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ£À PÁ®zÀ ºÉÆwÛUÉ UÀAUÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÉ¤¹AiÉÆÃ CxÀªÁ PÉÆqÀV£À ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀévÀAvÀæªÁV D½PÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ. EªÀgÀ£ÀÄß ‘ªÀÄzsÀåAvÀgÀ PÉÆAUÁ¼Àé’gÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. EªÀgÀ £ÀAvÀgÀ ZÉÆÃ¼ÀjAzÀ ¥ÀæwµÁ×¦vÀ£ÁzÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ ªÀÄ¤d UÀAUÀgÀ «gÀÄzÀÞ ZÉÆÃ¼ÀgÉÆqÀ£É AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ¥Á¯ÉÆÎAqÀÄ dAiÀÄ vÀAzÀÄ Qæ.±À.1004gÀ°è gÁeÉÃAzÀæ ZÉÆÃ¼À ¥ÀAZÀªÀ£ï ªÀÄºÁgÁAiÀÄ¤AzÀ `PÀëwæAiÀÄ ²SÁªÀÄtÂ’ JAzÀÄ ªÀiÁ®«éAiÀÄ°è ¥ÀmÁÖ©ü²PÀÛ£ÁzÀ `ªÀÄ¤d’£ÀÄ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ ¥ÉÊQAiÀÄªÀ£É¤¸ÀÄvÁÛ£É.

PÉÆ£ÉAiÀÄ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ ¥ÉÊQ `ªÀÄ¤d’ ¥ÀlÖUÉÆAqÀ ªÉÄÃ¯É d£À¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ vÀÄ¸ÀÄ ¨ÉA§® MzÀVzÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. Qæ.±À.466gÀ ªÀÄrPÉÃjAiÀÄ vÁªÀÄæ¥ÀlzÀ°è7 `UÀAeÉ£ÁqÀ ¤UÀÄÎðAzÀ’zÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ UÀAUÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀ£ÁVzÀÝ «µÀAiÀÄ«zÉ. §ºÀÄ±ÀB ¸ÁªÀÄAvÀ£À ªÀA²PÀ zÉÆgÉAiÀÄÄ ²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ£À PÁ®zÀ°è vÀ£Àß gÁtÂAiÀÄ ¸À®ÄªÁV ²æÃ ¥ÀÅgÀÄµÀ£À°è ©ü£Àß«¹zÁUÀ f£Á®AiÀÄPÉÌ zÀwÛ ¤ÃrzÀ£ÀAvÉ.8 Qæ.±À. 978gÀ ¥ÉUÀÆÎgÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ°è ²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ ªÀÄºÁgÁdgÀ zÀwÛ JAzÀÄ GPÀÛªÁVzÉ.9 §ºÀÄ±ÀB ¤UÀÄð£ÀÝ gÁd£À gÁtÂ PÁAzÀaÑAiÀÄ D¼ÀAiÀÄPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV F zÀwÛ zÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÉUÀÎzÀÆgÀÄ (¥ÉUÀÆÎgÀÄ) §¸À¢UÉ ¤ÃrgÀ¨ÉÃPÀÄ. CAzÀgÉ ¥ÉUÀÆÎj£À°è 8£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èAiÉÄÃ §¸À¢ EzÀÝ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èzÉ zÀQët PÉÆqÀV£À ºÀÄrPÉÃjAiÀÄ §½ ºÉÊ¸ÉÆqÀÆèj£À zÉÃªÀgÀPÉgÉAiÀÄ §½ C¥ÀæPÀnvÀ Qæ.±À. 7-8£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ °¦AiÀÄ C¥ÀÇtð vÀÄAqÀÄ ±Á¸À£À ®¨sÀåªÁVzÉ. ±Á¸À£ÀzÀ°è `zsÀªÀÄð’ ªÀ£ÀÄß `C¿ÂvÀÛqÉ’ JA§ ±À§ÝUÀ½ªÉ. EzÀÄ F UÁæªÀÄzÀ £ÉgÉAiÀÄ°èzÀÝ eÉÊ£À ¥Àæ¨sÁªÀ, eÉÊ£ÀUÀÄgÀÄUÀ¼ÀÄ, f£Á®AiÀÄ«¢ÝgÀÄªÀAxÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀ£ÀÄß vÉÆÃgÀÄªÀAwzÉ. D PÁ®zÀ°èAiÀÄ PÉÆqÀV£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÀV eÉÊ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß vÉÆÃgÀÄªÀAxÀªÁVªÉ. F ±Á¸À£À PÉÆqÀV£À ªÉÆzÀ® PÀ£ÀßqÀ ±Á¸À£ÀªÀÇ ºËzÀÄ.10

UÀAUÀ ²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ£À PÁ® Qæ.±À. (725-788), `²æÃ ¥ÀÅgÀÄµÀ ªÀÄºÁgÁdgÀ zÀwÛ’ §ºÀÄ±ÀB F PÁ®zÀ°è DVzÀÄÝzÀ£ÀÄß Qæ.±À. 978gÀ ¥ÉUÀÆÎgÀÄ §¸À¢ ±Á¸À£ÀzÀ°è ¸ÁAPÉÃwPÀªÁV ¸ÀÆa¹zÀAwzÉ. ºÉÊ¸ÉÆqÀÆèj£À ±Á¸À£ÀzÀ ±À§ÝUÀ¼À ¸ÀÆZÁåxÀðªÀ£ÀÄß C£Àé¬Ä¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁzÀgÉ ²æÃ ¥ÀÅgÀÄµÀ£À PÁ®PÀÆÌ ªÀÄÄAa¤AzÀ¯ÉÆÃ CxÀªÁ CªÀ£À PÁ®zÀ°èAiÉÄÃ F §¸À¢ ¤ªÀiÁðtªÁVgÀÄªÀAwzÉ. F §¸À¢/f£Á®AiÀÄUÀ½AzÁV 7-8£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°èAiÀÄÆ eÉÊ£À¸ÀªÀÄAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á°AiÀiÁVzÀÝ PÀÄgÀÄºÀÄUÀ¼ÀÄ JzÀÄÝ PÁtÄvÀÛªÉ.

zÀQët PÉÆqÀV£À F ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è vÉgÁ®Ä (<xÉÃgÁ®Ä<xÉÃgÁ¼ÀÄ=xÉÃgÀ ºÁ¼ÀÄ!) JA§ ¨ËzÀÞ ¥Àæ¨sÁ«vÀ ¸ÀÜ¼À£ÁªÀÄªÀÇ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ. eÉÆvÉUÉ EzÉÃ UÁæªÀÄzÀ°è `PÀtðzÉÃªÀvÉ’ JA§ PÀªÀÄ®zÀ ªÉÆUÀÄÎ »r¢gÀÄªÀ ¸ÁÜ£ÀPÀ ¹ÛçÃzÉÃªÀvÉAiÀÄÆ DgÁzsÀ£ÉUÉÆ¼ÀÄîwÛzÉ. `PÀtð<PÀgÀt’ JA§ÄzÀÄ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ°è AiÉÆÃUÀPÉÌ ¥Àj¨sÁµÉAiÀiÁV §gÀÄvÀÛzÉ (PÀgÀt UÀæAxÀ, PÀgÀtAiÉÆÃUÀ EvÁå¢) C®èzÉ `xÉÃgÀ’ JA§ ±À§ÝªÀÅ ¨ËzÀÞzÀ°èAiÀÄAvÉ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄÄ¤-AiÀÄw ªÀUÀðPÉÌ C£ÀéAiÀÄ ±À§ÝªÁVzÉ. »ÃUÁV vÉgÁ®Ä<xÉÃgÀºÁ¼ÀÄ ¥Á¼ÀÄ©zÀÝ ¨ËzÀÞ AiÀiÁ eÉÊ£À ªÀ¸ÀwAiÀÄ UÁæªÀÄªÁV¢ÝgÀ§ºÀÄzÀÄ. C°è `¨ÉÆªÀÄäAf’ JA§ ºÉ¸Àj£À vÉ¼ÀÄºÉÆ¼ÉAiÀÄÄ PÀtðzÉÃªÀvÁ zÉÃUÀÄ®zÀ §¢UÉ ºÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. ºÉÆ¼ÉUÉ D ºÉ¸ÀgÀÄ ¤ÃrgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃrzÀgÉ §æºÀäzÉÃªÀgÀ ¸ÀA§A¢üAiÀiÁV PÁtÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ zÉÃªÀvÉAiÀÄ £É¯ÉAiÀÄÄ eÉÊ£À ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀzÁÝVzÀÝAvÉ PÁtÄvÀÛzÉ. §ºÀÄ±ÀB `vÉgÁ®Ä (xÉÃgÀºÁ¼ÀÄ!)’ ªÉÆzÀ°UÉ ¨ËzÀÞ£É¯ÉAiÀiÁVzÀÄÝ £ÀAvÀgÀ eÉÊ£À¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ vÉgÉzÀÄPÉÆAqÀAwzÉ. F »£Éß¯ÉAiÀÄ°è `vÉgÁ®Ä’«£À°è ¥ÁæaÃ£À §¸À¢AiÉÆAzÀÄ E¢ÝgÀÄªÀ zÀlÖ ¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄºÁPÀÄªÀAw®è. PÉÆqÀV£À CvÀåAvÀ ¥ÁæaÃ£À §¸À¢AiÀiÁVzÀÝgÀ®Æ ¸ÁPÀÄ. zÀQët PÉÆqÀV£À F ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ £ÀªÀÄUÉ ©½AiÀÄÆgÀÄ, ¥ÉUÀÆÎgÀÄUÀ¼À 8-9£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ §¸À¢ ºÁUÀÆ eÉÊ£ÀAiÀÄwUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ§gÀÄªÀ°è ªÉÄÃ°£À ¸ÁzsÀåvÉUÉ EA§Ä zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F ¸ÀA§AzsÀzÀ f£ÀPÁqÀÄUÀ¼ÀÆ (zÉÃªÀgÀPÁqÀÄUÀ¼ÀAvÉ) PÀAqÀÄ§gÀÄªÀÅzÀÄ «²µÀÖ.

Qæ.±À.888gÀ §½AiÀÄÆgÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ11 C°èzÀÝ (EªÀÄär gÁZÀªÀÄ®è-UÀAUÀ zÉÆgÉ PÁ®zÀ ¥ÉtÂÚUÀqÀYÎzÀ ¸ÀvÀåªÁPÀå f£Á®AiÀÄzÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À ªÀiÁqÀÄvÀÛ CzÀPÉÌ MzÀVzÀ UÁæªÀÄzÁ£À, ¥Àj¸ÀgÀ, AiÀÄw, ¨sÀvÀÛzÀ ¤ÃrPÉAiÀÄ ¥ÀjªÀiÁt gÀPÀëuÉAiÀÄ ºÉÆuÉ EvÁå¢UÀ¼À PÀÄjvÀÄ ºÉÃ½zÉ. ²ªÀt¤Ý ¹zÁÞ£ÀÛgÀ ¨sÀlgÀ ²µÀå ¸ÀªÀéðt¤Ý zÉÃªÀjUÉ, ©½AiÀÄÆgÀÄ, ¥À¤ß¥Àð½î §½AiÀÄÆgÀÄ ¸À»vÀªÁV ºÀ£ÉßgÀqÀÄ ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß (¥À¤ ¤Ãgï¥À½î-E¥ÀÅð ®PÀëtwÃxÀð!) ¸ÀªÀð¨ÁzÁ ¥ÀjºÁgÀªÁV zÁ£À PÉÆnÖgÀÄªÀ°è C°èzÀÝ f£Á®AiÀÄ-§¸À¢AiÀÄ C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄªÀAwzÉ. F zÁ£ÀªÀ£ÀÄß vÉÆA§vÁÛgÀÄ ¸Á¹ªÀðgÀÄ, ªÀÄAiÀiÁåªÀÄAvÀgÀÄ ¨ÉzÉÆÝgÉUÀgÉ J¿é¢ªÀÄågÀÄ, ¸ÁQëUÀ¼ÀÄ EzÀ£ÀÄß PÁ¥ÀÅ (gÀQë¸ÀÄ) ªÀiÁqÀÄªÀªÀgÀÄ ±Á¸À£À ªÀÄ¯É¸Á¹ªÀéðgÀÄ ªÀÄAiÀÄÄäªÀéðgÀÄA, ªÀÄAiÀiÁÝªÀÄjUÀgÀÄA’ JA¢zÉ. PÀ£ÀßqÀ PÀ£ÀßqÀ ¤WÀAlÄ `zÁªÀÄjUÀ’ JAzÀgÉ AiÉÆÃzsÀ, ¨sÀl JA¢zÉ. `ªÀÄAiÀiÁÝªÀÄjUÀgÀA’ JAzÀgÉ LzÀÄ d£À ¨sÀlgÀÄ JA¢zÀÝgÀÆ E°è ªÀÄÆgÀÆ ±À§ÝUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀ ±À§ÝUÀ¼ÁV ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ. CAvÁV ªÀÄAiÀiï+zÁªÀÄjUÀgÀÄA JAzÀÆ ©r¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÁzsÀåvÉ EzÉ. `ªÀÄAiÀÄÄäªÀéðgÀÄA’ JA¢gÀÄªÀ°è C£ÀÄ¸ÁégÀ `A’ §A¢gÀÄªÀ PÁgÀt, ¥ÀævÉåÃPÀ ±À§ÝªÁV `ªÀÄAiÀiÁÝªÀÄjUÀgÀÄA’ PÁt§gÀÄªÀ°è LzÀÄ zÁªÀÄjUÀgÀÄ, J£ÀÄßªÀÅzÀQÌAvÀ f£Á®AiÀÄzÀ gÀPÀëuÉVzÀÝ ªÉÃ¼ÉªÁ½ §UÉAiÀÄ f£ÀªÉÃ¼ÀªÁ½UÀ¼ÁV¢ÝgÀ§ºÀÄzÀÄ; ºÁUÀÆ `¥ÉtÂÚUÀqÀYÎ’ CAzÀgÉ PÀqÀAUÀ¢AzÀ (UÀÄqÉÆØÃtÂ) gÀQëvÀªÁzÀ «±À®ªÁzÀ ¥À£Àåd«ÄÃ£ÀÄ (PÉÆqÀV£À°è ¥À£Àåd«ÄÃ£ÀÄUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ «±Á®ªÁzÀ PÀÈ¶ d«ÄÃ£ÀÄUÀ¼ÁVªÉ. ºÁ¯ÉÃj CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è CªÉ®è gÁdgÀ SÁ¸ÀV PÀÈ¶ d«ÄÃ£ÀÄUÀ¼ÁV zÀ°vÀ ªÀUÀðzÀ PÉA§nÖUÀ¼ÀÄ D d«ÄÃ£ÀÄUÀ¼À PÀÈ¶ PÁAiÀÄðPÉÌ ¤AiÀÄÄPÀÛgÁVgÀÄwÛzÀÝgÀÄ; PÀ®åzÀ°è PÉA¥ÉÃUËqÀ¤UÉ ¥À£Àåd«ÄÃ¤vÀÄÛ; ¥ÁªÀUÀqÀzÀ°èAiÀÄÆ ¥À£Àå d«ÄÃ£ÀÄ ¥ÀzÀÝw EvÀÄÛ. F »£Éß¯É¬ÄAzÀ®Æ UÀªÀÄ¤¹zÀgÉ ¥ÉUÀÆÎgÀÄ §¸À¢UÉ PÉÆnÖzÀÝ d«ÄÃ£ÀÄ §ºÀ¼À ¥sÀ®ªÀvÁÛVzÀÄÝ, ºÁUÀÆ £ÉgÉAiÀÄ UÁæªÀÄUÀ¼À°èAiÀÄÆ CAxÀ d«ÄÃ£ÀÄUÀ½zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À gÀPÀëuÉUÉ `ªÀÄAiÀiÁÝªÀÄjUÀgÀÄ’ EzÀÝgÉ£Àß§ºÀÄzÁVzÉ. F zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ `¥ÉtÂÚPÀqÀAUÀ’zÀ d«ÄÃ£ÀÄ, PÉÆqÀV£À ªÉÆzÀ® `¥À£Àå d«ÄÃ£ÀÄ’«£À G¯ÉèÃR 9£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀÄÝ JAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁ¯ÉÃj CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è ©½AiÀÄÆgÀÄ ¥À¤ß¥Ààð½î ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ PÀÄlÖUÁæªÀÄzÀ ¥À£Àåd«ÄÃ£À£ÀÄß `±ÀÄgÀÄ¥À£Àå’ J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ; PÀPÀÌn (ªÀÄzsÀåPÉÆqÀUÀÄ) §½ `£ÀqÀÄ¥À£Àå’, C¥ÀàAUÀ¼À (GvÀÛgÀ PÉÆqÀUÀÄ)zÀ ¥À£Àåd«ÄÃ£À£ÀÄß `PÉÆ£É¥À£Àå’ J£ÀÄßwÛzÀÝgÀÄ. EªÀPÉÌ®è §ºÀÄ±ÀB ¥ÀÇªÀð ªÀiÁzÀjAiÀiÁV ©½AiÀÄÆgÀÄ f£Á®AiÀÄzÀ `¥ÉtÂÚ PÀqÀAUÀ’zÀ d«ÄÃ£ÀÄ `¥À£Àå’zÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÉ ªÀiÁvÀÈPÉAiÀiÁVgÀÄªÀAwzÉ. PÀ£ÀßqÀ ¤WÀAn£À°è ¥ÀtÂÚ=¥ÀtÂÚAiÀÄ=¸ÁUÀÄªÀ½ ¨sÀÆ«Ä JAzÀÄ CxÀð«zÉ. vÀ«Ä½£À°è eÁÕw ¥ÀzÀUÀ¼ÁV ¥ÀuÉÊ, ¥ÀuÉÚ Ê JA§ ±À§ÝUÀ½ªÉ. PÉÆqÀV£À ªÀiËQÛPÀ PÀ«AiÀÄ ZÀAzÀæ£ÁxÁµÀÖPÀzÀ°è `¥ÉtÂÚUÀAqÀ®Ä’ (PÉgÉAiÀÄ £ÉgÉVzÀÝ «±Á®ªÁVzÀÝ d«ÄÃ¤£À PÁgÀt !) JA§ ±À§Ý ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÇ EzÉ.12 F «µÀAiÀÄUÀ¼É®èzÀgÀ PÉÆæÃrÃPÀgÀtzÀ°è ©½AiÀÄÆj£À ¥ÉtÂÚUÀqÀYÎzÀ ¸ÀvÀåªÁPÀå f£Á®AiÀÄ §ºÀ¼À ¥Àæ¹zÀÞ ºÁUÀÆ gÁdªÀiÁ¤vÀªÁzÀ f£Á®AiÀÄªÁV ¸ÀAgÀQëvÀªÁVvÀÄÛ. f£ÀAiÀÄw ¸ÀªÀðt¤Ý zÉÃªÀgÀÆ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á°AiÀiÁVzÀÝ JAzÀÆ ¨sÁ«¸À§ºÀÄzÁVzÉ. F §¸À¢UÉ `JtÄÖ£ÀÆgÀÄ MvÉÛªÀÄÄA’ (PÉÆqÀV£À°è EzÀÄ ¨sÀnÖ¨sÀÆ«Ä ¥ÀjªÀiÁtzÀAvÉ, ¸ÀÆZÀPÀªÁzÀ ±À§Ý. MAzÀÄ ¨sÀnÖ ¨sÀÆ«ÄUÉ ªÀÄÆgÀÆªÀgÉ JPÀgÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ ¥ÀæªÀiÁt CAvÁVð£À ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ F ±À§Ý ¨sÀÆ¥ÀjªÀiÁtªÁaAiÀiÁVzÉ) C£ÀßzÁ£À ¤ÃrzÀ «µÀAiÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ.

Qæ.±À.978gÀ ¥ÉUÀÆÎgÀÄ ²¯Á±Á¸À£ÀzÀ°è13 gÀPÀÌ¸ÀUÀAUÀ£ÀÄ ¨ÉzÉÆÝ¾UÀgÉ (®PÀëöätwÃxÀð £À¢ ¥Àj¸ÀgÀ)AiÀÄ£ÀÄß D¼ÀÄwÛzÁÝUÀ UÀÄt¸ÉÃ£À¥ÀtÂØvÀ ¨sÀmÁÖgÀPÀ£À ²µÀå C£ÀAvÀ«ÃAiÀÄðAiÀÄåUÀ½UÉ ¥ÉÇ¸ÀªÁqÀUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉUÀÎzÀÆgÀÄ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß, ¥ÉUÀÎzÀÆj£À §¸À¢AiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉUÁV ¤ÃrzÀ «µÀAiÀÄ«zÉ. F zÁ£ÀPÉÌ vÉÆA§vÁÛgÀÄ ¸Á¹gÀzÀªÀgÀÄ, ¸ÁªÀÄAvÀgÀÄ, ¨ÉzÉÆÝ¾õÉUÀgÉ AiÉÄ®é¢A§gÀÄ, JuÉÆâPÀÌ®Ä ¸ÁQëUÀ¼ÁVzÀÝgÀÄ. F zÁ£ÀzÀ gÀPÀëPÀgÀÄ £Á®éªÀÄð¯É¥ÀgÀÄ, ªÀÄAiÀÄÆß§âðgÀÄ, ªÀÄAiÀiÁÝªÀÄjUÀ¼ÀÄ DVzÀÝgÀÄ, JAzÉ®è ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ. ¥ÉUÀÎzÀÆgÀÄ F ²¯Á±Á¸À£ÀªÀÅ EA¢UÀÆ ¥Á¼ÀÄ ©zÀÝ §¸À¢AiÀÄ ªÉÃ¢PÉAiÀÄÄ ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è ¤AwzÉ. ¥ÉUÀÆÎj£À F §¸À¢UÉ `²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ ªÀÄºÁgÁd zÀwÛ’ PÉÆqÀ¯ÁVvÀÄÛ. CAzÀgÉ 10£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄzsÀåAvÀgÀzÀ°è F zÁ£À ¤ÃrgÀÄªÀÅzÁVzÉ. ²æÃ¥ÀÅgÀÄµÀ£À PÁ®zÀ°èAiÉÄÃ zÀwÛAiÀÄ£ÀÄß F §¸À¢UÉ PÉÆqÀÄªÀÅzÉAzÀgÉ CzÀÄ gÁdªÀiÁ¤vÀ UËgÀªÀªÉAzÉÃ ºÉÃ¼À¨ÉÃPÀÄ.

©½AiÀÄÆgÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ ªÉÄÃ¯ÁãUÀzÀ ²®àªÁV, ªÀÄÄPÉÆÌqÉ, ¢Ã¥À¸ÀÛA¨sÀ, PÀÄA§PÀ¼Àî, CªÀÅ CµÉÖÃ£ÀÆ PÀ¯ÁvÀäPÀ ©qÁªÀuÉ J¤¸ÀÄªÀÅ¢®è. CzÉÃ ¥ÉUÀÆÎgÀÄ §¸À¢ ±Á¸À£ÀzÀ ªÉÄÃ¯ÁãUÀzÀ°è ±ÀAR, ªÀÄÄPÉÆÌqÉ, ¤AvÀ ¤Ã¼À¢Ã¥À¸ÀÛA¨sÀ (PÀÄvÀÄÛA¨ÉÆ½ZÀ), ²gÀzÀ°è CgÀ¼À J¯É EgÀÄªÀ ¸ÀÛA¨sÀ, CUÀ® GzÀgÀ ¨sÁUÀ«gÀÄªÀ PÀÄA¨sÀPÀ¼Àî, ¥Á±ÀéðPÉÌ E½©zÀÝ ¨Á®«lÄÖPÉÆAqÀÄ ZÁazÀ zÀAvÀUÀ¼ÉzÀÄÝ PÁtÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ ¨ÁVzÀ ¸ÉÆAr® «¹ÃvÀUÀd, ¹ÜgÀZÀPÀæzÀ §ÄqÀzÀ ªÉÄÃ°£À ¸ÀÛA¨sÀ²gÀzÀ CgÀ½¥ÀvÀæ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ eÉÊ£À zsÁ«ÄðPÀ-¸ÁA¸ÀÌøwPÀ »£Éß¯ÉUÀ£ÀÄUÀÄtªÁzÀ ²®àUÉvÀÛ£ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀÄvÀÛªÉ.

UÀÄqÀUÀÆj£À (¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ¥ÉÃmÉ vÁ. ¨ÉÃ¼ÀÆgÀÄ ºÁ¢) ºÀÄZÀÑ§¸ÀªÉÃ±ÀégÀ UÀÄrAiÀÄ JzÀÄgÀÄ ºÁ¢AiÀÄ°è C¥ÀæPÀnvÀ ¤¹¢ ±Á¸À£ÀªÉÇA¢zÀÄÝ, UÀAUÀgÀ¸À gÁZÀªÀÄ®è£À£ÀÄß GPÀÛªÀiÁrzÀ, ºÀvÀÛ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀµÀÄÖ vÀ£Àß ¥ÁæaÃ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃjPÉÆArzÉ. EzÀ®èzÉ EzÀgÀ ¸À¤ºÀzÀ°èAiÉÄÃ zÉÆgÉvÀ E£ÉÆßAzÀÄ C¥ÀæPÀnvÀ PÉÆqÀV£À ¥ÀæxÀªÀÄ CVß¥ÀæªÉÃ±ÀzÀ ªÉÃ¼ÉÃªÁ½ «ÃgÀ±Á¸À£ÀzÀ°è ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀªÀÅ ¸ÀÄgÀ¯ÉÆÃPÀzÀ ºÀAvÀªÁVzÉ. Qæ.±À.911gÀ UÀAUÀgÀ JgÉAiÀÄªÀÄä£À PÁ®zÀ ±Á¸À£À ²®àªÁVzÉ.14 F CA±ÀUÀ¼ÀÄ, F ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°èzÀÝ eÉÊ£À¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ §UÉ ºÁUÀÆ §¸À¢AiÉÆAzÀgÀ C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄªÀAwªÉ. C®èzÉ UÀAUÀgÀ D½éPÉ zÀQët PÉÆqÀV¤AzÀ GvÀÛgÀ PÉÆqÀV£ÀªÀgÉUÀÆ ZÁaPÉÆArzÀÝ ¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛ, eÉÊ£À¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ ¤ÃrzÀÝ D±ÀæAiÀÄ ¸ÀÆaAiÀiÁVAiÀÄÆ PÁtÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÉÇÃµÀPÀªÁV E°èAzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 10 Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ°ègÀÄªÀ AiÀÄqÀÆgÀÄ ºÁUÀÆ PÀ®PÀAzÀÆgÀÄUÀ¼À°è §¸À¢UÀ½zÀÄÝzÀPÉÌ »£Éß¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁtÄªÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ.

ZÉÆÃ¼ÀgÀÄ Qæ.±À. ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 1004gÀ°è ¥À£À¸ÉÆÃUÉAiÀÄ°è UÀAUÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃ°¹zÀgÀµÉÖ. DUÀ ZÉÆÃ¼ÀjUÉ £ÉgÀªÁzÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ ªÀA±ÀzÀ `ªÀÄ¤d’¤UÉ gÁdgÁd ZÉÆÃ¼À£À DzÉÃ±ÀzÀ ªÉÄÃgÉUÉ CªÀ£À ªÀÄUÀ gÁeÉÃAzÀæ ZÉÆÃ¼À ¥ÀAZÀªÀiï ªÀÄºÁgÁAiÀÄ£ÀÄ ªÀiÁ®«éAiÀÄ°è ¥ÀlÖPÀnÖzÀÄÝ,15 ªÀiÁ®A© ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛªÁVzÉ. PÀëwæAiÀÄ ²SÁªÀÄtÂ PÉÆAUÁ¼Àé£ÉAzÀÄ ªÀÄ¤d¤UÉ ¥ÀlÖ PÀnÖ, ªÀÄzsÀåAvÀA PÉÆAUÁ¼ÀézÀ ªÀÄÆ®¥ÀÅgÀÄµÀ£ÁUÀÄªÀAvÉ gÁdªÀiÁ£ÀåvÉ ¤ÃrzÀ. F ªÀÄ¤d¤UÉ ¥ÀlÖ PÀnÖzÀ £É¯É, ªÀiÁ®A© §½AiÀÄ D®ÆjUÉ ¸ÉÃjzÀ PÀrzÁzÀ §AqÉAiÀÄ UÀÄqÀØ (ªÀÄÄzÀÄQUÀÄqÀØ)zÀ £ÉwÛAiÀÄ ZÉÆÃ¼À ±ÉÊ°AiÀÄ KPÀ UÀ¨sÀðUÀÈºÀ ¥ÀmÁÖ©üµÉÃPÀ ªÀÄAl¥ÀªÁV CªÀ±ÉÃµÀ PÁt§gÀÄvÀÛzÉ.16 PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ f£À¸ÀªÀÄ¬ÄUÀ¼ÁVAiÉÄ G½¢zÀÝgÀÄ. CAvÁV ªÀiÁ®A©-D®Æj£À°è ªÀÄÄPÉÆÌqÉAiÀÄ D¹Ã£À d£ÀgÀ G§Äâ²®àUÀ¼ÀÄ ZËPÀnÖ£À°è MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯ÉÆAzÀÄ ZËPÁPÁgÀzÀ ²¯ÁªÀÄÄRzÀ°èzÉ. EzÀÄ D®Æj£À°èzÀÝ f£Á®AiÀÄªÉÇAzÀgÀ CªÀ±ÉÃµÀªÁV EzÀÄ PÁt§gÀÄªÀAwzÉ.

ªÀiÁ®«é-»jAiÀÄ CªÉé, ªÀÄ¯ÉAiÀÄ C«éAiÀÄ £É¯ÉAiÀiÁV, d£À¥ÀzÀgÀ°è ªÀÄÄzÀÄQUÀÄqÀØªÉ¤¹gÀÄªÀÅzÀÄ PÀÄvÀÆºÀ®PÁj. §ºÀÄ±ÀB ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄ£ÀÄß F ºÉ¸Àj¤AzÀ d£À¥ÀgÀ PÀgÉ¢gÀ§ºÀÄzÉÃ J¤¸ÀÄvÀÛzÉ. F ªÀiÁ®«é `ªÀÄÄzÀÄQUÀÄqÉØ’ ¬ÄAzÀ GvÀÛgÀPÉÌ CzsÀð Q.«ÄÃ. zÀÆgÀzÀ PÉÆqÀV£ÀUÀrAiÀÄ°è ¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ UÁæªÀÄ«zÉ (PÉÆqÀVUÉ ªÉÆzÀ®Ä ¸ÉÃjzÀÝ F UÁæªÀÄ ¸ÀzÀå CgÀPÀ®UÀÆqÀÄ vÁ®ÆèQUÉ ¸ÉÃjzÉ). E°èAiÀÄ §¸ÀªÉÃ±ÀégÀ zÉÃUÀÄ®zÀ ¸À¤ºÀzÀ ºÀ¼É §¹ÛAiÀÄ°è Qæ.±À.1079-80gÀ gÁeÉÃAzÀæ ¥ÀÈyé PÉÆAUÁ¼Àé£À ±Á¸À£ÀªÀÅ ºÀ¼ÉAiÀÄ §¹Û §½ £ÉlÖPÀ®è ªÉÄÃ¯É EvÀÄÛ. CzÀgÀ°è ªÀÄÆ®¸ÀAWÀ PÁtÆUÀðt, vÀUÀjUÀZÀÒzÀ UÀtØ«ªÀÄÄPÀÛ ¹zÁÞAvÀzÉÃªÀjUÉ §¸À¢ ¤«Äð¹ ¨sÀÆzÁ£À ¤ÃrzÀ «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÃ½zÉ; eÉÊ£ÀAiÀÄwAiÀÄ ¥Àæ±À¹ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ.17 §¸ÀªÀtÚ£À zÉÃªÀ¸ÁÜ£ÀzÀ £ÀªÀgÀAUÀzÀ vÉÆ¯ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀªÀiÁ¢üªÀÄgÀt¢AzÀ ªÀÄÄqÀÄ¦zÀ ªÀiÁPÀªÉéUÀAwAiÀÄ «µÀAiÀÄ w½¸ÀÄªÀ Qæ.±À.1095gÀ ±Á¸À£À«zÉ. FPÉ ¸ÀÆgÀ¸ÀÛUÀtzÀ gÁªÀÄZÀAzÀæzÉÃªÀgÀ ºÁUÀÆ CgÀ¸ÀªÉé UÀ¤ÛAiÀÄgÀ ²µÉåAiÀiÁVzÀÝ «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß w½¹zÉ.18 EªÀjUÀÆ `ªÀÄ¯ÉAiÀÄ C«é-ªÀÄÄzÀÄQUÀÄqÉØ’UÀÆ ¸ÀA§AzsÀ«gÀ§ºÀÄzÉÃ, AiÀÄQëAiÀÄ £É¯ÉAiÉÄAzÀÄ, d£À¸ÀªÀÄAiÀÄ CzÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¹vÉÛ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À¨ÉÃQzÉ.

§¸ÀªÉÃ±ÀégÀ zÉÃUÀÄ¯ÁªÀgÀtzÀ°è ©®àvÉæ ªÀÄgÀzÀ PÉ¼ÀUÉ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ JgÀqÀÆªÀgÉ Cr JvÀÛgÀ, MAzÀÆ ªÀÄÄPÁÌ®Ä Cr CUÀ®, MAzÀÆ PÁ®r zÀ¥ÀàzÀ D¹Ã£ÀzsÁå£À f£À£À ¸ÀÄAzÀgÀ UÀÄAUÀÄgÀPÉÃ² «UÀæºÀ«zÉ. EzÉÃ DªÀgÀtzÀ°è wÃgÀ ¸ÀªÉzÀ ¥ÁæaÃ£À AiÀÄPÀë zÀA¥ÀwUÀ¼À ¨sÀUÀß «UÀæºÀUÀ¼À CªÀ±ÉÃµÀ«zÉ. zÉÃUÀÄ®zÀ M¼À¨sÁUÀzÀ°è £Á®ÄÌ gÀÄzÀæPÁAvÀ ªÀiÁzÀj zÀÄAqÁPÀgÀzÀ ¸ÀÛA¨sÀUÀ½ªÉ. §ºÀÄ±ÀB ªÉÆzÀ°UÉ E°è eÉÊ£À §¸À¢AiÉÆAzÀÄ PÉÆqÀV£À PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÁ®zÀ°èzÀÄÝ, CzÀÄ ¥Á¼ÀÄ©zÀÄÝ ²y®ªÁV £É® PÀaÑzÀ ªÉÄÃ¯É PÁ¯ÁAvÀgÀzÀ°è ²ªÁgÁzsÀPÀgÀÄ ¥ÀÅ£Àgï ¤«Äð¸ÀÄªÀ°è ²ªÁ®AiÀÄªÁV gÀÆ¦¹gÀ§ºÀÄzÉ¤¸ÀÄvÀÛzÉ; ºÀ¼É §¹ÛAiÀÄ°èzÀÝ CªÀ±ÉÃµÀUÀ¼À£ÀÄß §¸ÀªÉÃ±ÀégÀ UÀÄrAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è vÀA¢lÖ ¸ÀAzÀ¨sÀðªÀÇ DVgÀ§ºÀÄzÀÄ. F zÉÃUÀÄ®zÀ ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è £Á°Ý¸É wæ±ÀÆ® ¸ÀAPÉÃvÀzÀ ZÁZÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ¸ÀÆgÀåªÀÄAqÀ®zÀAxÀ £Á®ÄÌ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÆ PÁt§gÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ¸ÀÆgÀ¸ÀÛUÀtzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁVgÀ®Æ§ºÀzÀÄ. F CA±ÀUÀ½AzÀ `ªÀiÁ®«é’ gÁdzsÁ¤ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄðzÀ £É¯ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ZÉÆÃ¼ÀgÀ PÁ®PÉÌ eÉÊ£À ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊªÀzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁ¬ÄvÉAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. PÉÆAUÁ¼ÀégÀÆ F ¥Àæ¨sÁªÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀgÉAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. EzÀPÉÌ ¥ÉÇÃµÀPÀ ¥ÀÅgÁªÉ JA§AvÉ ±Á¸À£ÀªÀÅ ºÉÆ¸ÀºÀ½î (¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ ¥ÉÃmÉ vÁ®ÆèPÀÄ)AiÀÄ Qæ.±À.1070gÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ ªÉÄÃ®ÆìavÀ ¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀzÀ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ gÁeÉÃAzÀæ ¥ÀÈyé PÉÆAUÁ¼Àé£ÀÄ `ºÉÆµÀªÀ½î «ÃgÀ ¹zÉÝÃ±ÀégÀ ªÀÄºÁ zÉÃªÀUÉÎð ºÀvÀÄÛ RtÄØUÀ ¨sÀÆ«Ä (DqÀªÀ®AVAiÀÄ£ÀÄß PÀæAiÀÄPÉÌ PÉÆAqÀÄ, zÁ£À ¤ÃrzÀ «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.19 EzÉÆAzÀÄ jÃw AiÀÄPÉÆÌÃn f£Á®AiÀÄUÀ¼ÀAvÉ ±ÉÊªÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÉÆqÀ£É ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ vÉÆÃjzÀ ¸ÀAPÉÃvÀ«°ègÀÄªÀAwzÉ. ºÁVzÀÝgÉ, D®ÆgÀÄ, ¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀzÀ°è AiÀÄPÉÆÌÃn f£Á®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¥À¹zÀªÀgÀ°è PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ ªÉÆzÀ°UÀgÉ£Àß§ºÀÄzÀÄ! D®Æj£À°è ªÀÄÄPÉÆÌqÉ f£À²®àUÀ¼À §½AiÉÄ ªÉÃ¢PÁ ²ªÀ°AUÀªÀÇ vÀ¯ÉªÀiÁgÀÄUÀ¼ÁZÉ¬ÄAzÀ®Æ EgÀÄªÀ §UÉÎ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀ°è `AiÀÄPÉÆÌÃn’ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÀÄ PÁtÄªÀAwªÉ.

Qæ.±À.1176gÀ f£À©A§ ¦ÃoÀzÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è20 ªÀÄÆ®¸ÀAWÀ zÉÃ¹AiÀÄUÀt ¥ÀÅ¸ÀÛPÀUÀZÀÒ PÉÆAqÀPÀÄAzÁ£ÀéAiÀÄzÀ vÁvÀAVAiÀÄ ²æÃ ªÀiÁWÀtA¢ ¨sÀmÁÖgÀPÀgÀÄ, ¥ÀæwµÉ× ªÀiÁrzÀ ±ÁAw£ÁxÀ zÉÃªÀgÀ «UÀæºÀªÁVzÉ. CzÀÄ CAd£ÀUÉÃj ¨ÉlUÉÃj §¸À¢AiÀÄ°èvÀÄÛ. FUÀ ªÀÄrPÉÃj ªÀÄÆå¹AiÀÄA£À°èzÉ. »ÃUÉAiÉÄÃ C°èAiÀÄ E£ÉÆßAzÀÄ f£À©A§zÀ ¦ÃoÀzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ21 ²æÃ ªÀÄÆ®¸ÀAWÀ zÉÃ¹AiÀÄUÀt ¥ÉÇ¸ÀÛPÀ UÀZÀÒ PÉÆAqÀPÀÄAzÁ£ÀéAiÀÄzÀ ºÉÆgÀV£À ºÀj±ÀÑAzÀæzÉÃªÀgÀ ²µÀågÁzÀ vÁvÀAVAiÀÄ ¥ÀlÖtzÀ £ÀRgÀgÀÄ ±ÁAw£ÁvÀ£À E£ÉÆßAzÀÄ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¹PÉÆlÖ «µÀAiÀÄ CAd£ÀUÉÃj ¨ÉlÖUÉÃjAiÀÄ §¸À¢AiÀÄ ¸ÀA§AzsÀPÉÌ DVzÉ. 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ EzÉÃ §¸À¢AiÀÄ (C£ÀAvÀ£ÁxÀ f£À) E£ÉÆßAzÀÄ f£À «UÀæºÀªÀ£ÀÄß £ÀAiÀÄQÃwð ¹zÁÝAvÀ ZÀPÀæªÀwðUÀ¼À ²µÀå C±ÁézsÀåPÀë ºÀjAiÀÄtÚ ºÉUÀÎqÉ ªÀiÁrPÉÆlÖ §UÉÎ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ªÁVzÉ.22 CAd£ÀUÉÃj ¨ÉlÖUÉÃj §¸À¢AiÀÄ ²¯Á¸Á£ÀªÀÅ23 Qæ.±À.1544gÀzÁVzÀÄÝ, F ªÉÄÃ®ÆìavÀ ±ÁAw£ÁxÀ ºÁUÀÆ C£ÀAvÀ£ÁxÀ f£ÀgÀ «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄªÀuÁðªÀw £À¢UÉ 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉÆÃ PÁ®zÀ°è ¸ÀÄªÀuÁðªÀw £À¢UÉ ºÁQzÀÄÝzÀ£ÀÄß vÀAzÀÄ ¥ÀÅ£Àgï ¥ÀæwµÁ×¥À£ÉAiÀÄ£ÀÄß Qæ.±À.1544gÀ°è ªÀiÁrzÀ §UÉÎ ºÉÃ½zÉ.

ªÀÄÄ¼ÀÆîgÀÄ f£À §¸À¢UÀ¼ÀAvÉ CAd£ÀUÉÃj f£Á®AiÀÄªÀÇ ¥Àæ¹¢ÞAiÀiÁVvÀÄÛ; ¥ÀæªÀÄÄR eÉÊ£ÀPÉÃAzÀæªÁVvÀÄÛ. £ÀAdgÁAiÀÄ ¥ÀlÖtPÉÌ ¸À®ÄèªÀ ¨ÉªÀÄäwÛ §ÆvÀ£ÀºÀ½î, ªÀÄ®UÀ£ÀPÉgÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÀÛ ºÀ®gÀÄ, ºÀ£À¸ÉÆÃUÉAiÀÄ D¢ ²æÃ CªÀéUÀ¼ÀÄ G¨sÀAiÀÄ d£ÀgÀ UÀ¨sÀðUÀÈºÀzÀ PÀ®ÄUÉ®¸ÀPÉÌ vÀªÀÄä UÀÄgÀÄ ZÁgÀÄQÃwð ¥ÀArvÀzÉÃªÀ¤UÉ ºÉÆA£ÀÄß 30 UÀzÁåt zÁ£À ¤ÃrzÀ ¸ÀAUÀw EzÉ. CAd£ÀVj ±ÁAvÉÃ±ÀégÀ §¸À¢UÉ ©¢gÉAiÀÄ ¹vÁ¼À ªÀÄ½UÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÀÛ ºÀ®gÀÄ, PÀA£ïrUÀ ºÀ®gÀÄ, £Á£ÁzÉÃ¹ÃAiÀÄgÀÄ ªÀiÁrzÀ zsÀªÀÄð¢AzÁV F f£ÀzÉÃUÀÄ® ¥Àæ¹¢Þ ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ. ±ÁAw£ÁxÀ §¸À¢AiÀÄ £É¯É JAzÀÄ ¥Àæ¹¢ÞUÉÆArvÀÄÛ.

CAd£ÀUÉÃjAiÀÄ PÁ¦ü ¥ÁèAlgïgÉÆ§âgÀÄ ªÀÄ£É ¥ÁAiÀÄ vÉUÉAiÀÄÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è C£ÀAvÀ£ÁxÀ¸Áé«ÄAiÀÄ ¥ÁæaÃ£À «UÀæºÀªÉÇAzÀÄ zÉÆgÉ¬ÄvÀÄ. CzÀ£ÀÄß f£ÀzsÀªÀiÁð£ÀÄAiÀiÁ¬Ä PÀÄ¨ÉÃgÀ±ÉlÖgÀÄ CAd£ÀUÉÃj¬ÄAzÀ vÀAzÀÄ ¸Á°UÁæªÀÄzÀ°è ©ü£ÀßªÁVzÀÝ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß vÀA¢nÖzÀÝgÀAvÉ. ¨ÉÃgÉ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¸À¯Éwß¹zÁUÀ CzÀÄ DV §gÀzÉ PÀÄ¨ÉÃgÀ±ÉlÖgÀ ªÉÆªÀÄäPÀÌ¼ÁzÀ J¸ï.PÉ. zÉÃªÉÃAzÀæ£ï CªÀgÀÄ 1977gÀ°è ºÀ¼É «UÀæºÀ ¥ÀæwµÁ×¦¹zÀgÀAvÉ24 F «UÀæºÀªÀÅ RqÁÎ¸À£À ¨sÀAVAiÀÄ°èzÀÄÝ ¸ÀÄAzÀgÀ UÀÄAUÀÄgÀÄ PÉÃ²AiÀiÁVzÀÄÝ, ªÀÄÄPÉÆÌqÉAiÀÄ ªÉÄÃ®Ä C®APÀgÀtUÉÆArzÉ. ¥ÁzÀUÀ¼À §½ ºÀ¢£Á®Ì£ÉAiÀÄ wÃxÀðAPÀgÁzÀ F C£ÀAvÀ£ÁxÀjUÉ ¥ÁvÁ¼ÀAiÀÄPÀë, C£ÀAvÀªÀÄw/CAPÀÄ±ÁAiÀÄQëAiÀÄjzÁÝgÉ.

PÀ®PÀAzÀÆgÀÄ eÉÊ£À§¸À¢ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ¥ÉÃmÉ vÁ®ÆèPÀÄ ºÁ£ÀÄUÀ®Äè CAZÉUÉ ¸ÉÃjzÀÄzÁVzÉ. F §¸À¢ Qæ.±À.1380gÀ°è ¤«ÄðvÀªÉ£Àß¯ÁVzÉ. 1975gÀ°è fÃuÉÆÃðzÁÝgÀUÉÆAqÀ F §¸À¢ ¢UÀA§gÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀÄÝ JAzÀÄ CZÀðPÀ ²æÃ ¸ÀÄgÉÃAzÀæPÀÄªÀiÁgï w½¹zÁÝgÉ. E°è ¥ÀzÁä¹Ã£À ¥Á±Àéð£ÁxÀ¸Áé«ÄAiÀÄ f£À²®à«zÉ. K¼À ºÉqÉAiÀÄ £ÁUÁvÀ ¥ÀvÀæ«zÉ. §¸À¢AiÀÄ §®»A§¢ ªÀÄÆ¯ÉAiÀÄ°è PÉëÃvÀæ¥Á®£À ¢é¨sÀAV ¸ÁÜ£ÀPÀ «UÀæºÀ«zÉ. §¸À¢AiÀÄ §®§¢AiÀÄ «±Á® §æºÀäzÉÃªÀgÀ eÉÆÃr d«ÄÃ¤£À §æºÀäzÉÃªÀgÀ PÁr£À°è §æºÀäzÉÃªÀgÀ ¸ÀtÚUÀÄr ªÉÃ¢PÉAiÀÄ ªÉÄÃ°zÉ C±ÁégÉÆÃ» §æºÀäzÉÃªÀgÀ ¯ÉÆÃºÀ «UÀæºÀªÀÅ, PÀ¼À±À ¥Àæ¨sÁªÀ½ ¸À»vÀªÁV ¹AºÀUÀ¼À G§Äâ ªÀÄÄR ²®àUÀ¼À ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ°zÉ.

ªÁ¶ðPÀ ºÀ§âªÁV ²ªÀgÁwæ, ¸ÀAPÁæAw, PÁwÃðPÀzÀ°è ¥Á±Àéð£ÁxÀ£À ¥ÀÇeÉUÉ J®è d£ÁAUÀzÀ d£ÀgÀÆ §gÀÄvÁÛgÉ. ¢£ÀªÀÇ ¥Á±Àéð£ÁxÀ, PÉëÃvÀæ¥Á®, §æºÀäzÉÃªÀjUÉ zÉÊ£ÀA¢£À ¥ÀÇeÉ £ÉgÀªÉÃgÀÄvÀÛzÉ.

F eÉÊ£À§¸À¢AiÀÄ°è ¥Á±Àéð£ÁxÀ wÃxÀðAPÀgÀgÀ 1008£ÉÃ «±ÉÃµÀ ¥ÀÇeÉAiÀÄÄ 12-6-2001gÀ°è £ÀqÉ¬ÄvÀÄ.25

£ÉgÉAiÀÄ AiÀÄqÀÆgÀÄ UÁæªÀÄzÀ°èAiÀÄÆ f£À§¸À¢¬ÄvÀÄÛ. CzÀÄ §ºÀÄ±ÀB ±ÉéÃvÁA§gÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀÄÝ. C°èzÀÝ eÉÊ£À ¥Àæ¨sÁªÀzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁV ¸ÀÄVÎPÀmÉÖ ºÀ§âzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸À§vÁ¬ÄUÉ JqÉPÉÆqÀÄªÀ°è, JqÉ, ¢Ã¥À ºÉÆvÀÄÛ vÀgÀÄªÀ°è ¨Á¬ÄUÉ §mÉÖ PÀnÖPÉÆAqÀÄ ªÀqÉPÁgÀgÀÄ §gÀÄvÁÛgÉ. EAzÀÄ CªÀgÉ®è UËqÀ d£ÁAUÀzÀªÀgÁVzÁÝgÉ.

F AiÀÄqÀÆj£À°èzÀÝ D¢£ÁxÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Á±Àéð£ÁxÀ «UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß C°è eÉÊ£À ¥Àæ¨sÁªÀ PÀrªÉÄAiÀiÁzÀ PÁ®zÀ°è PÀ®PÉAzÀÆjUÉ ¸ÁV¸À¯ÁVzÉ. D ¥ÁæaÃ£À «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÉAiÉÄÃ G½zÀÄPÉÆAqÀÄ ¥ÀÅ£Àgï ¥ÀæwµÉ×AiÀiÁV®è. PÀ®PÀAzÀÆj£À wÃxÀðAPÀgÀ ZÉÊvÁå®AiÀÄ F J®è f£À«UÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß ªÀÄr®°èlÄÖPÉÆArzÉ. E°èAiÀÄ F eÉÊ£À §¸À¢AiÀÄ §æºÀäzÉÃªÀgÀ ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É Qæ.±À.1390gÀ ±Á¸À£À«zÀÄÝ,26 §ºÀÄ±ÀB ªÀiÁtÂPÀzÉÃªÀgÀÄ F §æºÀäzÉÃªÀgÀ «UÀæºÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæwµÁ×¦¹zÀ «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÃ¼ÀÄªÀAwzÉ. zÁ¤UÀ¼ÀÄ (ZÀAqÀAt) ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛªÁV 19£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è eÁUÀmÉAiÀÄ£ÀÄß C¦ð¹zÀ «µÀAiÀÄ«zÉ.

PÉÆqÀV£À CgÀªÉÄÃj UÁæªÀÄzÀ ¨sÀUÀªÀw zÉÃUÀÄ®zÀ°è ZÀvÀÄ«ðA±Àw wÃxÀðAPÀgÀgÀ QgÀÄ²¯Á¥sÀ®PÀ ®¨sÀåªÁVzÉ. E°è ªÀÄºÁ«ÃgÀ D¹Ã£À£ÁVzÀÄÝ ªÀÄÄPÉÆÌqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ²®à«gÁfvÀ£ÁVzÁÝ£É. ¥Á±Àéð ¸ÀÄ¥Á±ÀéðgÀÄ RqÁÎ¸À£À ¨sÀAVAiÀÄ°èzÀÄÝ £ÁUÁvÀ ¥ÀvÀæ ºÉÆA¢zÁÝgÉ. E§â¢AiÀÄ°è zsÀgÀtÂÃAzÀæ AiÀÄPÀë ºÁUÀÆ ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄÄ EzÀÄÝ JA¢£À ®PÀët¸À»vÀªÁVzÁÝgÉ. ªÉÄÃ¯É 21 wÃxÀðAPÀgÀgÀÄ ¥ÀzÁä¹Ã£ÀgÁVzÁÝgÉ. EzÉÆAzÀÄ ¢UÀA§gÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀ ²®à. F ¨sÀUÀªÀw zÉÃUÀÄzÀ® ¨ÁV®ÄªÁqÀzÀ §® ªÉÄÃ®â¢AiÀÄ°è ¥ÀzÁä¹Ã£À ¢UÀA§gÀ zsÁå¤ ªÀÄÄ¤ ²®à«zÉ. ²¯Á©üwÛAiÀÄ°è AiÀÄQëAiÀÄ ²®à«zÉ. CgÀªÉÄÃj JA§ ¸ÀÜ¼À£ÁªÀÄzÀ°èAiÉÄÃ CgÀ£ÁxÀ wÃxÀðAPÀgÀ £ÁªÀÄ¸ÀÆZÀPÀ«zÉ. §ºÀÄ±ÀB F ¨sÀUÀªÀw zÉÃUÀÄ®ªÀÅ ªÉÆzÀ°UÉ CgÀ£ÁxÀ wÃxÀðAPÀgÀ §¸À¢AiÀiÁVzÀÄÝ, ºÀgÀPÉAiÀÄ ²®àªÁV ZÀvÀÄ«ÃðA±Àw wÃxÀðAPÀgÀ ²®à ¥sÀ®PÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CzÀÄ ¨sÀUÀªÀw zÉÃUÀÄ®zÀ°è ®¨sÀåªÁzÀzÀÄÝ «±ÉÃµÀ. PÉÆqÀV£À £ÀAdgÁAiÀÄ¥ÀlÖtzÀ°è PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÁ®PÉÌ ªÀÄºÁ«ÃgÀ §¸À¢AiÉÆA¢vÀÄÛ. D f£À²®àzÀ ²gÀ ©ü£ÀßªÁV EAzÀÄ ºÀ¼ÀîzÀ°è ªÀÄÄaÑºÉÆÃVzÉ. PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÁ®zÀ°èAiÉÄÃ CgÀªÉÄÃjAiÀÄ°è §¸À¢ ¤«ÄðvÀUÉÆArzÀÝAvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.

E£ÀÄß ªÀÄÄ¼ÀÆîgÀÄ §¸À¢UÀ¼ÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ¥ÉÃmÉ vÁ®ÆèQ£À «²µÀÖ §¸À¢UÀ¼É¤¹ JJ¸ïL gÀPÀëuÉAiÀÄ°èªÉ. ¥Á±Àéð£ÁxÀ, ±ÁAw£ÁxÀ ºÁUÀÆ ZÀAzÀæ£ÁxÀ §¸À¢UÀ¼À°èªÉ. 11£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ PÉÆAUÁ¼ÀégÀ PÁ®zÀ ºÀvÀÄÛ f£À¸ÀA§A¢ü ±Á¸À£ÀUÀ¼À°èªÉ. ¥Àæ¹zÀÞ eÉÊ£ÀAiÀÄw «zÁéA¸À UÀÄt¸ÉÃ£À¥ÀArvÀ£À £É¯ÉAiÀÄÆ DVzÀÝ PÉÆAUÁ¼Àé gÁd gÁtÂAiÀÄjAzÀ zÁ£Á¢UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ f£ÀªÀÄÄ¤AiÀiÁVzÀÄÝ, f£À¥ÀæwµÉ×UÀ½UÀÆ PÁgÀt£ÁVzÀÝ. ºÉÆAiÀÄì¼À, «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ°èAiÀÄÆ F §¸À¢UÀ¼À ¸ÁÜ£ÁZÁAiÀÄðjUÉ zÁ£Á¢UÀ¼ÀÄ MzÀVzÀÄªÀÅ.27

E°è£À ¥Á±Àéð£ÁxÀ §¸À¢AiÀÄ°è «²µÀÖªÁzÀ £Á¯ÉÆäUÀzÀ WÀ£ÁPÁgÀzÀ vÀ¯Á 5 ¸Á®ÄUÀ¼À ZÀvÀÄ«ðA±Àw wÃxÀðAPÀgÀgÀ ²®à«zÀÄÝ ªÉÄÃ¯É PÀ¼À±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ºÉÆ¸ÀzÁV PÀAqÀÄ§AzÀ C¥ÀÇªÀð ²®àªÁVzÉ.28 ¥ÀzÁä¹Ã£À 21 wÃxÀðAPÀgÀgÀ ²®àUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÀV ªÉÄÃ¯ÁãUÀzÀ°èzÀÄÝ, PÉ¼À PÉÆ£É ºÀAvÀzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ wÃxÀðAPÀgÀgÁzÀ ¥Á±Àéð ªÀÄºÁ«ÃgÀ ¸ÀÄ¥Á±Àéð£ÁxÀgÀÄ EgÀÄvÁÛgÉ; ºÁUÀÆ zsÀgÀtÂÃAzÀæ AiÀÄPÀë ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄgÉÆqÀ£É PÀÆr MlÄÖ 24 wÃxÀðAPÀgÀgÀ ²®àUÀ¼ÀÄ ¥sÀ®PÀzÀ ªÉÄÃ¯É G§Äâ ²®àªÁV PÉvÀÛ¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ¸ÀzÀåzÀ WÀ£ÁPÀÈwAiÀÄ £Á®ÆÌ ªÀÄÄRUÀ¼À°è (25+3=28) MlÄÖ 28 ¸ÀASÉåAiÀÄ°è wÃxÀðAPÀgÀgÀ ²®àªÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. 24 wÃxÀðAPÀgÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ w½zÀÄ§gÀÄªÀ°è E°è PÁt§gÀÄªÀ ¸ÀASÁåªÀåvÁå¸ÀPÉÌ vÁPÀðtÂAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. §ºÀÄ±ÀB 5 ¸Á®ÄUÀ¼À°è 20£ÉÃ wÃxÀðAPÀgÀgÀ£ÀÄß vÀ¯Á £Á®ÌgÀAvÉ PÉwÛ `¸ÀªÀðvÉÆÃ¨sÀzÀæ’ ²®à ¥ÀzÀÞwAiÀÄAvÉ ¥Àæw ¸Á°£À°è M§â£ÉÃ f£À£À£ÀÄß ¥ÀÅ£ÀgÁªÀwð¹ 21£ÉÃ wÃxÀðAPÀgÀgÉAzÀÄ PÉwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ. PÉÆ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀªÁzÀ 6£ÉÃ ¸Á°£À°è 3 ²®àUÀ¼À£ÀÄß (¥Á±Àéð-ªÀÄºÁ«ÃgÀ-¸ÀÄ¥Á±Àéð£ÁxÀ) PÉwÛ ZÀvÀÄ«ðA±Àw ¸ÀASÉå ¸ÀjºÉÆA¢¸À¯ÁVzÉ. §ºÀÄ±ÀB F ²®à PÀ£ÁðlPÀzÀ°èAiÉÄÃ C¥ÀÇªÀð ²®àªÁV PÁt§gÀÄªÀAwzÉ.

EwÛÃZÉUÉ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ¥ÉÃmÉ vÁ®ÆèPÀÄ PÀ®è¥Àà£ÀºÀ½î ºÁUÀÆ aPÀÌvÉÆÃ¼ÀÆgÀÄ UÁæªÀÄzÀ°è ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ f£À§¸À¢UÀ¼ÀÄ ¥ÀvÉÛ DVªÉ. ±À¤ªÁgÀ ¸ÀAvÉ §½AiÀÄ ºÉÆ¸ÀÆgÀÄ UÁæªÀÄzÀ ¨ÉlÖzÀ §¸ÀªÉÃ±ÀégÀ UÀÄr §½ ¥Á¼ÀÄ©zÀÝ eÉÊ£À §¸À¢AiÉÆAzÀÄ ¥ÀvÉÛ DVzÉ.29

PÉÆqÀV£À°è f£À¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ UÀAUÀjAzÀ »rzÀÄ, PÉÆAUÁ¼ÀégÀ°è ¥ÀÅlUÉÆAqÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀªÀgÉUÀÆ ºÀjzÀÄ§A¢zÉ. ºÁ¯ÉÃj CgÀ¸ÀgÀÆ §¸À¢UÀ½UÉ zÁ£Á¢UÀ¼À£ÀÄß PÉÆlÖ §UÉÎ ¤gÀÆ¥ÀUÀ¼ÀÆ EªÉ.

Ÿ `C£ÀWÀåð’, ²æÃ d.ZÀ.¤. PÀÈ¥À, # 221, 68£ÉÃ PÁæ¸ï, 5£ÉÃ ¨ÁèPï, gÁeÁf£ÀUÀgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-560010

ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥಸ್ವಾಮಿ ಪದ್ಮಾಸೀನ ಶಿಲ್ಪ ಕಲ್ಕಂದೂರು

ಮಾಲೂರು- ಆಲಂಬಿ ಜಿನಶಿಲ್ಪಗಳು

ಅಂಜನಗೇರಿ- ಬೆಟಗೇರಿಬಸದಿಯ ಕುಬೇರ ಶಿಲ್ಪ

ಅರಮೇರಿ ಭಗವತಿ ದೇಗುಲದ ಚತುರ್ವೀಂಶತಿ ತೀರ್ಥಂಕರ ಶಿಲ್ಪ

ಅಂಜನಗೇರಿ- ಬೆಟಗೇರಿ ಲಭ್ಯ ೨ನೆಯ ಅನಂತಸ್ವಾಮಿವಿಗ್ರಹದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರದ ನಂತರದ ಸ್ವರೂಪ ( ಸಾಲಿಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ)

ಮಳ್ಳೂರುಬಸದಿಯ ಎಡಮುಂಬದಿಯ ಚತುರ್ವೀಂಶತಿ ತೀರ್ಥಂಕರ ಶಿಲ್ಪ

1. i. µÀ. µÉlÖgï, 2008, ±ÀAUÀA vÀ«Ä¼ÀUÀA ªÀÄvÀÄÛ PÀ£ÀßqÀ£ÁqÀÄ-£ÀÄr, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ¥ÀÅl 138.

ii. qÁ. JA.f. £ÁUÀgÁeï, 2011, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£À vÉ£ÉUÀ¼ÀÄ, ²æÃ ¹zÀÝ°AUÉÃ±ÀégÀ §ÄPï r¥ÉÇÃ, UÀÄ®âUÀð, ¥ÀÅl 362-63.

2. J.PÀ.¸ÀA. 1(ºÉÆ), 1972, PÉÆqÀUÀÄ f¯Éè, (ªÀÄrPÉÃj, 466 AD) EzÀ£ÀÄß PÀÆl ±Á¸À£ÀªÉA¢zÀÝgÀÆ, CzÀgÀ°èAiÀÄ ¸ÀÜ¼À¤zÉÃð±À£À, f£Á®AiÀÄ«zÀÝ ¸ÀAUÀw ¸ÀÄ¼ÀÄî J¤¸ÀÄªÀÅ¢®è. 9£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è Qæ.±À.466gÀ F ±Á¸À£ÀªÀ£ÀÄß £ÀPÀ®Ä ªÀiÁrzÉÝ£Àß¯ÁVzÉ. ºÁUÉ £ÀPÀ®Ä ªÀiÁrzÀªÀ£À CªÀeÉÕ¬ÄAzÁV PÉ®ªÀÅ vÀ¥ÀÅàUÀ¼ÀÄ £ÀÄ¸ÀÄ½gÀ§ºÀÄzÀÄ.

3. £ÉÆÃr, PÀ£ÁðlPÀ ¢UÀA§gÀ f£ÀªÀÄA¢gÀUÀ¼ÀÄ, 1994, (¸ÀA) J¸ï.©. ªÀ¸ÀAvÀgÁdAiÀÄå, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.

4. Kuppuram., Imperial Cholas in Karnataka, pp. 11-12.

5. J.PÀ.¸ÀA. 8 (ºÉÆ¸ÀvÀÄ), 1984, ºÁ¸À£À f¯Éè, CgÀPÀ®UÀÆqÀÄ 133, (¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ, Qæ.±À.1079-80).

6. K. Mammes, 1942, Kerala Culture, p. 154.

7. J.PÀ.¸ÀA. 1 (ºÉÆ), PÉÆqÀUÀÄ f¯Éè 1, CzÉÃ.

8. i. B. Sheik Ali, 1976, History of Western Gangas, University of Mysore, p. 88;

ii. EC. IV. irg. 85, p. 135;

iii. Rice, Mysore-Coorg Inscriptions, p. 39.

9. J.PÀ.¸ÀA. 1 (ºÉÆ), CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 98 (¥ÉUÀÆÎgÀÄ ; Qæ.±À. 978).

10. JA.f. £ÁUÀgÁeï, JZï.JA. ¹zÀÝ£ÀUËqÀ, `¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆqÀUÀÄ f¯ÉèUÀ¼À PÉ®ªÀÅ C¥ÀæPÀnvÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ’, EwºÁ¸À zÀ±Àð£À, (¸ÀA) JA.f. £ÁUÀgÁeï, ¦.«. PÀÈµÀÚªÀÄÆwð, PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À CPÁqÉ«Ä, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ¸ÀA. 14/1999, ¥ÀÅl 38-39.

12. JA.f. £ÁUÀgÁeï, `PÉÆqÀV£À ¥À£Àå (d«ÄÃ£ÀÄ)UÀ¼ÀÄ’, EwºÁ¸À zÀ±Àð£À, (¸ÀA) qÁ. ¸ÀÆgÀå£ÁxÀ PÁªÀÄvï, zÉÃªÀgÀPÉÆAqÁgÉrØ, PÀ.E.D. ¸ÀA. 9/194, ¥ÀÅl 223.

13. J.PÀ.¸ÀA. 1 (ºÉÆ), CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 98 (¥ÉUÀÆÎgÀÄ) Qæ.±À. 978).

14. i. JA.f. £ÁUÀgÁeï, `PÉÆrUÀ£À ±Á¸À£À ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ, PÀ£ÀPÀ¹j, (1999), CT® ¨sÁgÀvÀ 67£ÉAiÀÄ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À ¸ÀägÀt ¸ÀA¥ÀÅl, (¸ÀA) qÁ. JZï.J¸ï. UÉÆÃ¥Á®gÁªï, ¥ÉÇæ. f. C§ÄÝ¯ï §¶Ãgï, PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå ¥ÀjµÀvÀÄÛ, ¥ÀÅl 533.

ii. JA.f. £ÁUÀgÁeï, 1990, ±Á¸À£À ²®àUÀ¼ÀÄ, ²æÃ UËjÃ UÀAUÁ ¥ÀæPÁ±À£À, ¥ÀÅl 17.

16. JA.f. £ÁUÀgÁeï, `PÉÆqÀV£À PÉÆAUÁ¼Àé gÁdzsÁ¤ ªÀiÁ®A© ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÉæAiÀÄ ºÉÆ¸À «ÃgÀ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ, EwºÁ¸À zÀ±Àð£À, (¸ÀA) qÁ. JA.f. £ÁUÀgÁeï, qÁ. ¦.«. PÀÈµÀÚªÀÄÆwð, PÀ£ÁðlPÀ EwºÁ¸À CPÁqÉ«Ä, ¸ÀA. 26/2011, ¥ÀÅl 168-69.

17. J.PÀ.¸ÀA. 8 (ºÉÆ), 1984, ºÁ¸À£À f¯Éè, CgÀPÀ®UÀÆqÀÄ 133, (¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ; Qæ.±À.1079-80).

18. J.PÀ.¸ÀA. 8 (ºÉÆ), CzÉÃ, C.UÀÆ. 136 (¸ÀÄ¼ÀÄUÉÆÃqÀÄ ¸ÉÆÃªÀÄªÁgÀ; Qæ.±À.1095).

19. J.PÀ. ¸ÀA. 1 (ºÉÆ), CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 49 (ºÉÆ¸ÀºÀ½î) Qæ.±À. 1070).

20. CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 4 (ªÀÄrPÉÃj; Qæ.±À. 1176-CAd£ÀUÉÃj ¨ÉlUÉÃj eÉÊ£À §¸À¢AiÀÄ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ «UÀæºÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄrPÉÃj ªÀÄÆå¹AiÀÄA£À°èªÉ).

21. CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 6 (ªÀÄrPÉÃj; 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À, CAd£ÀUÉÃj-¨ÉlÖUÉÃj §¸À¢AiÀÄ°èzÀÝ «UÀæºÀ).

22. CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 7 (ªÀÄrPÉÃj; 12£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À).

23. CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 19 (CAd£ÀUÉÃj, ¨ÉlUÉÃj; Qæ.±À. 1544).

24. ¸Á°UÁæªÀÄzÀ ²æÃ PÀÄ¨ÉÃgÀ ±ÉlÖgÀ ªÉÆªÀÄäUÀ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¤ªÁ¹ ²æÃ J¸ï.PÉ. zÉÃªÉÃAzÀæ£ï CªÀgÀÄ 12-1-21012gÀ°è F ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.

25. `±ÀQÛ’ ¢£À¥ÀwæPÉ, ªÀÄrPÉÃj, 13-6-2011.

26. J.PÀ. ¸ÀA. 1 (ºÉÆ), CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ 58 (PÀ®PÀAzÀÆgÀÄ ; Qæ.±À. 9-5-1380).

27. CzÉÃ, PÉÆqÀUÀÄ (68-74, 78-79; 11£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À); PÉÆqÀUÀÄ (5, 76, 77: 12£ÉÃ ±ÀvÀªÀiÁ£À).

28. F ²®àªÀ£ÀÄß 2010gÀ°è £ÉÆÃqÀ®Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁrzÀ J.J¸ï.L. (zÀQët ªÀ®AiÀÄ)£À ¤zÉÃð±ÀPÀgÁVzÀÝ qÁ. J¸ï.«. ªÉAPÀmÉÃ±ÀAiÀÄå CªÀjUÉ ºÁUÀÆ £ÉgÀªÁzÀ ±À¤ªÁgÀ ¸ÀAvÉ PÁ¯ÉÃdÄ ¥ÁæZÁAiÀÄð ²æÃ ¹.JA. ¥ÀÅlÖ¸Áé«Ä CªÀjUÉ PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.

29. JA.f. ZÀAzÀæPÁAvï, JA.f. £ÁUÀgÁeï, `PÉÆqÀV£À PÉÆAUÁ¼ÀégÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð’ EwºÁ¸À zÀ±Àð£À, ¸ÀA. 18/2003, ¥ÀÅl 17-78; PÀ£ÀßqÀ¥Àæ¨sÀ ¢£À¥ÀwæPÉ, ªÀÄrPÉÃj, ¥ÀÅl 20-3-2003.

ಕರ್ನಾಟಕ ಇತಿಹಾಸ ಅಕಾದೆಮಿ

Thursday, April 18, 2013

ಕೊಡಗಿನಜಿನಾಲಯಗಳು -ಡಾ. ಎಂ.ಜಿ ನಾಗರಾಜ

No comments:

Post a Comment