ಹೊಯ್ಸಳ ಮಹಾಪ್ರಧಾನಿ ಮಾಧವನಾಯಕ-ಗಂಗಾಂಬಿಕೆ.ಎಸ್‌

.ºÉÆAiÀÄì¼À ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ¤ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ

ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ

UÀAUÁA©PÉ J¸ï.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£À PÁ®zÀ°è ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ gÀPÀëuÉAiÀÄ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ»¹zÀÝ£ÀÄ. ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ PÁ®¢AzÀ (Qæ.±À. 1254-291) «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ ¸ÀAUÀªÀÄ zÉÆgÉ 1£ÉAiÀÄ ºÀjºÀgÀ£À PÁ®zÀªÀgÉUÀÆ (Qæ.±À.1336-56) ¸ÁªÀiÁædåzÀ ««zsÀ £É¯ÉUÀ¼À°è ¤ªÀð»¹zÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀÅzÀÄ F §gÀºÀzÀ  GzÉÝñÀªÁVzÉ.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À°è ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ£À£ÁVzÀÝ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ, ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ªÀiÁzsÀªÀzÀuÁßAiÀÄPÀ, ªÀiÁzsÀªÀzÀuÁÚAiÀÄÌ, ªÀiÁzsÀªÀ zÀAuÁßAiÀÄPÀ, ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ, ªÀiÁzÀ¥ÀàzÀAuÁAiÀÄPÀ, «ÃgÀªÀiÁzsÀªÀzÀAuÁßAiÀÄPÀ, ªÀiÁzÀ¥ÀàzÀAuÁAiÀÄÌ, ªÀiÁzÀ¥ÀàzÉuÁÚAiÀÄÌgÀÄ JA§ÄzÁV ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÉÆArzÉ. EªÀ£À d£Àä¸ÀܼÀ JuÉÚ£ÁrUÉ ¸ÉÃjzÀ ªÀÄUÉÎAiÀÄ JA§ UÁæªÀÄ. EzÀÄ FV£À ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ f¯ÉèAiÀÄ ºÀgÀzÀ£ÀºÀ½îAiÉÄà DVzÉ.

gÁeÁåqÀ½vÀzÀ°è ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÁÜ£À

£ÀªÀÄUÉ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀæxÀªÀÄ G¯ÉèÃRªÀÅ Qæ.±À.1282gÀ C«£Á¹ UÁæªÀÄzÀ (PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ f¯Éè, C«£Á¹ vÁ®ÆèQ£À) ±Á¸À£ÀzÀ°è1 PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. F ±Á¸À£ÀzÀ°è, ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ªÉÆqÉAiÀÄPÀÄ®zÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼À zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£ÉAvÀ®Æ ªÀÄvÀÄÛ FvÀ£ÀÄ C«£Á¹AiÀÄ®ÄqÉÊAiÀÄ£ÁAiÀÄ£Ágï zÉêÀjUÉ ¹vÀPÀgÀUÀAqÀ £À®Æègɤ¹zÀ vÉ£Àà½î£Ár£À ºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß zÁ£À ¤ÃrzÀ «ZÁgÀ«zÉ. F ±Á¸À£ÀªÀÅ `ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À zÉÆgÉAiÀÄ PÁ®zÀ°è’ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¹gÀĪÀÅzÀÄ ®PÁëöåºÀð. §ºÀıÀB Qæ.±À.1291gÀªÀgÉUÉ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁæl£ÁUÀĪÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è vÀ£Àß vÀAzÉ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À D½éPÉAiÀÄ PÁ®WÀlÖzÀ°èAiÉÄà vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À PÉ®¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è AiÀÄĪÀgÁd£ÁV vÀ£Àß ¥Àæ¨sÁªÀªÀÄÄzÉæAiÀÄ£ÉÆßwÛzÀÝ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÄzÀÞPÁgÀåUÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆμÀÄîwÛzÁÝUÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CgÀ¸À¤UÉ ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁV PÁgÀå ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. wgÀÄ¥ÀvÀÆÛj£À §æºÉäñÀégÀ zÉÃUÀÄ®zÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ2 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀgÀĪÁAiÀÄ wgÀÄ¥ÀvÀÆÛgÀÄ ªÀiÁzsÀªÀZÀvÀĪÉÃð¢ªÀÄAUÀ®A JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀqÉ¢zÀÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ®èzÉ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À GzÁªÀįï¥ÉÃmÉAiÀÄ°è£À ±Á¸À£ÀªÀÅ3 CUÀgÀA¥ÀÅvÀÆÛjUÉ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ºÉ¸Àj£À°è ªÀiÁzsÀªÀZÀvÀĪÉÃð¢ªÀÄAUÀ®A JAzÀÄ ºÉ¸ÀjzÀÄÝzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. F ±Á¸À£ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥Á槮åªÀ£ÀÄß CjAiÀħºÀÄzÀÄ.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄÄA¢£À G¯ÉÃR Qæ.±À.1303gÀ PÉÆvÀÛ®ªÁr ±Á¸À£ÀzÀ°è4 zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ, ªÀĺÁªÀiÁAqÀ°PÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ£ÀÄß gÁdzsÁ¤AiÀiÁVj¹ ºÀ¢£Á®ÄÌ £ÁqÀ£ÀÄß D¼ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. FvÀ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ°è ªÀgÀzÀgÁd C¯Áè¼À£ÁxÀ£À£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¹ D zÉêÀjUÉ PÉ®ªÀÅ zÀwÛUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀ£ÀÄ. F ±Á¸À£ÀzÀ°è zÀwÛAiÀÄ «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ GPÀÛªÁV®è. F zÀwÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÁUÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ eÉÆvÉAiÀÄ°èzÀÝ£ÀÄ. E°è MAzÀÄ «ZÁgÀªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ. FUÁUÀ¯Éà ºÉýgÀĪÀ C«£Á¹ UÁæªÀÄzÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄvÀÛt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¥À槮£ÁVzÀÝ£ÀÄ. FvÀ£Éà Qæ.±À.1303gÀ ªÉüÉUÉ ¥À¢£Á®ÄÌ£Ár£À C¢ü¥ÀwAiÀiÁzÀÄzÀ£ÀÄß ªÉÄÃ¯É ºÉýgÀĪÀ PÉÆvÀÛ®ªÁr ±Á¸À£ÀªÀÅ zÀÈqsÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À¤UÉ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À ¥ÀæPÀëÄ§Ý gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è £ÉgÀªÁV ¤AvÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄÌ£ÀÄ vÀ£Àß zÀPÀëvÉ, ¸Áé«Ä¤µÉ×, ºÉÆAiÀÄì¼À ¥Á槮åzÀ ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀPÉÌ ±Àæ«Ä¹zÀÄzÀjAzÀ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£ÀÄ ¥ÀlÖPÉÌ §AzÀ ªÉÄÃ¯É ¥À¢£Á®Ì£ÁqÀÄ JA§ «±Á®ªÁzÀ ºÉÆAiÀÄì¼À £Ár£À £ÁqÁ¢ü¥ÀwAiÀiÁV ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀ£ÀÄ. `¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀÄ’ JA§ ºÉ¸Àj£À G¯ÉèÃR Qæ.±À.1210gÀ £ÀAvÀgÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ, ¥ÀævÉåÃPÀ ¥ÀævÉåÃPÀªÁVzÀÝ PÀÄqÀÄUÀÄ£ÁqÀÄ, PÁgÉ£ÁqÀÄ, ºÉÆgÀ£ÁqÀÄ, CAt£ÁqÀÄ, »jAiÀÄ£ÁqÀÄ, JqÀvÀ¯É£ÁqÀÄ, vÉÆgÉ£ÁqÀÄ, ºÀÄ®è£ÀºÀ½îAiÀÄ£ÁqÀÄ, ºÉÆzÉ£ÁqÀÄ, JqÉAiÀiÁ®£ÁqÀÄ, PÀuÁÚ®£ÁqÀÄ, £ÀÄUÀÄ£ÁqÀÄ, £À«¯É£ÁqÀÄ, §AiÀįÁßqÀÄ-F 14 £ÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß `¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVvÀÄÛ. F ¥À¢£Á®ÄÌ £ÁqÀ£ÀÄß `¸ÀªÀĸÀÛ£ÁqÀÄ’ JAvÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁUÀÄwÛvÀÄÛ. 1303gÀªÀgÉUÀÆ ¥ÀævÉåÃPÀªÁV vÀªÀÄä C¹ÜvÀé G½¹PÉÆArzÀÝ £ÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß ¢üñÀQÛ¬ÄAzÀ ErAiÀiÁV ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÁV¹, vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ£ÀÄß CzÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV¹PÉÆAqÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÀÄÄRå DqÀ½vÀ bÀvÀæzÉqÉUÉ vÀAzÀ£ÉAzÉà £À£Àß C©ü¥ÁæAiÀÄ. DzÀgÉ F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀAzÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À PÁ®zÀ°èAiÉÄà ¥ÁægÀA¨sÀªÁVgÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼ÀÆ EªÉ. Qæ.±À.1303gÀ PÉÆvÀÛ®ªÁrAiÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ £ÀAvÀgÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ªÀiÁzÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀ£ÀÄß `¥À¢£Á®ÄÌ £ÁqÀgÀ¸ÀgÀÄ’ JAzÀÄ G¯ÉèÃT¹gÀĪÀÅzÀÄ UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ

14-09-1310gÀ wæAiÀÄA§PÀ¥ÀÅgÀzÀ (vÀÄænvÀ) ±Á¸À£ÀzÀ5 ¥ÀæPÁgÀ, ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ £É¯É«Ãr£À°è gÁdå¨sÁgÀ ªÀiÁqÀÄvÀÛ ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀ£ÀÄß ¥Á°¸ÀÄwÛzÀÝ£ÉAzÀÄ ºÁUÀÆ vÀ£Àß vÀAzÉAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°è (§ºÀıÀB F ªÉüÉUÉ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀAzÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ UÀw¹¢ÝgÀ§ºÀÄzÀÄ.) `¥ÉgÀĪÀiÁ¼À¥ÀÅgÀ’ªÉAzÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ ºÀ½îAiÉÆAzÀPÉÌ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁr CzÀ£ÀÄß PÉ®ªÀÅ ²æêÉʵÀÚªÀjUÉ zÁ£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. 1312gÀ ªÉÄîÄPÉÆÃmÉAiÀÄ vÀÄænvÀUÉÆArgÀĪÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ6 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¤ÃrzÀ zÁ£ÀªÀ£ÀÄß C¸ÀàµÀÖªÁV w½¸ÀÄvÀÛzÉ. 17-03-1314gÀ £ÀAd£ÀUÀÆr£À ±Á¸À£ÀªÀÅ7 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À C¥ÀàuÉAiÀÄAvÉ ²æêÀÄ£ÀäºÁ ªÀåªÀºÁj ¹APÀ¸ÉnÖAiÀÄ ªÀÄUÀ ¹A¢¸ÉnÖAiÀÄÄ ²æêÉʵÀÚªÀjUÉ ¤ÃrzÀ zÁ£ÀzÀ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. 04-04-1315gÀ PÀuÁÚUÁ®zÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ8, ²æà ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ UÉÆêÀzsÀð£ÀVj (»ªÀĪÀzï UÉÆÃ¥Á®¸Áé«Ä ¨ÉlÖ)zÀ°è ²æÃUÉÆæ£ÁxÀ zÉêÀgÀ£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¹zÀÝ£ÀÄ. ²æà UÉÆæ£ÁxÀ£À CAUÀ¨sÉÆÃUÀ, gÀAUÀ¨sÉÆÃUÀ, ¸ÀªÀĸÀÛ ¥Àr wgÀĪÀ½AiÀiÁlPÁÌV ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£ÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ PÀÄqÀÄUÀÄ £Ár£ÉƼÀUÀt PÀAtߪÀUÁ® (>PÀuÁÚUÀ®)ªÀ£ÀÄß zsÁgÁ¥ÀǪÀðPÀªÁV ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. 03-07-1316gÀ §¸ÀªÁ¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ9 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ `«zÁ夢ü ¥Àæ¸À£Àß PÉñÀªÀ¥ÀÅgÀ’ ªÉA§ CUÀæºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀÝ£ÀÄ. EzÀPÉÌ D®Æj£À ªÀĺÁd£ÀgÀÄ C£ÉÃPÀ zÁ£ÀzÀwÛUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹zÀgÀÄ. 23-07-1316 ºÀgÀzÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ10 ¥ÀæPÁgÀ, ªÀiÁzsÀ£ÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À C¢üãÀ C¢üPÁj ¥ÀÅgÀĸÀUËqÀ£À ªÀÄUÀ ªÀiÁgÀUËqÀ£ÀÄ ¢ªÀå°AUÉñÀégÀªÉA§ Ct¯ÉñÀégÀ zÉêÁ®AiÀĪÀ£ÀÄß PÀnÖ¹, D zÉêÀgÀ ¥ÀÇeÁ¢ ¸ÉêÉUÀ½UÉAzÀÄ C£ÉÃPÀ zÀwÛUÀ¼À£ÀÄß ©lÖ£ÀÄ. Q®UÉgÉAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ11 ZÁªÀĪÉézÀAqÀ£ÁAiÀÄQAiÀÄÄ UÉÆæ£ÁxÀ zÉêÀjUÉ Q®UÉgÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥ÀUÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤AzÀ PÉÆAqÀÄ zÀwÛ©lÖ¼ÉA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. 09-06-1318gÀ ¨ÉƪÀiÁè¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ12 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ `dAiÀIJæà ®©ü¸À°’ JAzÀÄ ºÁgÉʹ PÉA¥Àt£ÀÄ vÀ£Àß DgÁzsÀåzÉʪÀ ²æÃgÁªÀÄzÉêÀjUÉ (FUÀ EzÀÄ gÁªÉÄñÀégÀ zÉÃUÀÄ® JAzÀÄ ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°èzÉ.) PÀÄqÀÄUÀÄ£Ár£À ºÀ¬ÄUÉAiÀÄ°è£À ªÀiÁzsÀªÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ §½AiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß zÀwÛAiÀiÁV ©lÖ£ÉA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. Qæ.±À.1319gÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ13 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ wAªÀÄt ¥ÉgÀªÀiÁ¼ï zÉêÀjUÉ PÉÆlÖ ¨sÀÆzÁ£ÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ. 6-5-1321gÀ ¸ÀvÁåUÁ®zÀ ±Á¸À£À¢AzÀ14 ªÀiÁzÀfÃAiÀÄ JA¨ÁvÀ£ÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤AzÀ PÀÄgÀÄ£ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥ÀUÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆAqÀÄPÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß `¥Àæ¸À£ÀߪÀiÁzsÀªÀ¥ÀÅgÀ’ ªÉ¤¹zÀ PÀÄgÀÄ£ÀÆj£À ªÀĺÁd£ÀUÀ½UÉ zÁ£À ªÀiÁrzÀÄzÀÄ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. 10-01-1340gÀ ºÀgÀzÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ 4 ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ15 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À d£Àä¸ÀܼÀªÁzÀ ªÀÄUÉÎAiÀÄ°ègÀĪÀ Ct¯ÉñÀégÀ zÉêÀgÀ UÀÄrAiÀÄ gÀAUÀªÀÄAl¥ÀzÀ°è CzÉà Hj£À ªÀÄAaUËqÀ, »gÉAiÀÄUËqÀ, ªÀiÁ¢UËqÀ, ªÉÆÃlUËqÀ JA§ÄªÀªÀgÀÄ vÀ¯Á MAzÉÆAzÀÄ PÀA§UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr¹zÀgÉA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛªÉ.

14£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀPÉÌ ¸ÉÃgÀĪÀ PÀzÀ®UÉgÉAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ16 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ PÀzÀ®UÉgÉAiÀÄ ®QëöäãÁgÁAiÀÄtzÉêÀjUÉ ¤ÃrzÀ ¨sÀÆzÁ£ÀªÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ. 14£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ17 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄUÀ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ®PÀëöätzÁ¸À JA¨ÁvÀ¤UÉ ¤ÃrzÀ ¨sÀÆzÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÁAqÀªÀ¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ18 (vÀÄænvÀ) ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ AiÀiÁzÀgÀÆ CzÀgÀ ªÀiÁ»wAiÀÄÄ C®¨sÀåªÁVzÉ. F J®è ±Á¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÀgÉ, ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ£Ár£À°è £É¯É¤AvÀÄ CzÀgÀ J¯ÉèUÉ §gÀĪÀ ¸ÀÄvÀÛt ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è CUÀæºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÁÛ, zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¸ÀÄvÀÛ, zÁ£ÀzÀwÛUÀ¼ÀAvÀºÀ zsÁ«ÄðPÀ QæAiÉÄUÀ¼À°è vÉÆqÀV, vÀ£Àß C¢üãÀzÀ°è ªÀĺÁªÀåªÀºÁjUÀ¼É¤¹zÀ ªÀvÀðPÀgÀ£ÀÄß ¥À槮UÉƽ¹zÀÄzÀÄ ¤ZÀѼÀªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. F CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÆÛ ¸ÀÆPÀëöäªÁV ®Që¹zÀgÉ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀÄÄ£ÀߪÉà vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ ¸ÀÄvÀÛt ¥ÀæzÉñÀªÀ£ÀÄß ªÁå¥ÁgÀ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ, zsÁ«ÄðPÀ »ÃUÉ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À°è §°µÀ×UÉƽ¹zÀÝ£ÀÄ. ªÀÄÄAzÉ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀgÀ¸ÀgÀÄ F vÉgÀPÁA© ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß `vÉgÀPÀuÁA© gÁdå’ªÀ£ÁßV gÀƦ¸ÀĪÀ ªÀÄÄ£Àß ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CzÀPÉÌ ¨sÀzÀæ§Ä£Á¢AiÀÄ£ÀÄß ºÁQzÀÝ£ÉA§ÄzÀÄ EzÀjAzÀ UÀ滸À§ºÀÄzÀÄ. ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀÄUÀ¼ÀÄ PÉÃAzÀæ¸ÀܼÀªÁzÀ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄÄ ªÀÄÄAzÉƪÉÄä «±Á®ªÁzÀ gÁeÁåqÀ½vÀzÀ WÀlPÀªÁV gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀgÉ CzÀgÀ ¨É£Àß°è ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. Qæ.±À.1282jAzÀ 1321gÀªÀgÉUÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 39 ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ J°èAiÀÄÆ AiÀiÁgÀ ªÉÄïÉAiÀÄÆ AiÀÄÄzÁÞ¢ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¨sÁVAiÀiÁUÀzÉ (3£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£ÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À AiÀÄÄzÀÞUÀ¼À°è ¸ÀQæAiÀÄ£ÁVzÁÝUÀ) zÉÆgÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀQëtzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ±ÁAwAiÀÄÄvÀªÁV ¥Àj¥Á°¸ÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ ªÉÃzÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀÇ«ðPÀgÀÄ

PÉÆvÀÛ®ªÁr, ¨É¼ÀÆîgÀÄ, ¨Á¼ÀUÀAn, ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ, ºÁ£ÀÄUÀ®Äè, vÀrªÀiÁ®AV, D®vÀÆÛgÀÄ, UÉÃgÀºÀ½î, £ÀgÀ¸ÀªÀÄAUÀ®, avÀæzÀÄUÀðUÀ¼À°è zÉÆgÉwgÀĪÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀÇ«ðPÀgÀ §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÉÆzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. D ¥ÀæPÁgÀ, DvÉæÃAiÀÄUÉÆÃvÀæzÀ ªÉÆqÀPÀÄ®zÀ «µÀÄÚzÉêÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAZÁA©PÉAiÀÄgÀ ¥ÀÅvÀæ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ. gÁªÀÄPÀȵÀÚ JA¨ÁvÀ FvÀ£À UÀÄgÀÄ F ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÉÆzÀ® ªÀÄUÀ£Éà ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ.

¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ: ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À G¯ÉèÃRªÀÅ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, ¨ÉîÆgÀÄ, ºÁ¸À£À, £ÁUÀªÀÄAUÀ®, ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ, ºÁ£ÀÄUÀ®Äè, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ, n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, avÀæzÀÄUÀðUÀ¼À°è£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è PÀAqÀħA¢zÉ. F ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀuÁÚAiÀÄPÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀuÁÚAiÀÄÌ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÀzÀuÁÚAiÀÄPÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÀzÉêÀgÀÄ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É ªÀÄAwæ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ ¸ÀaªÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉÝêÀzÀuÁßAiÀÄPÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉZÀªÀÄÆ¥Àw, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÁzÉêÀ zÀuÁßAiÀÄPÀ JA§ÄzÁV G¯ÉèÃRUÉÆArzÉ.

¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀæxÀªÀÄ G¯ÉèÃR PÀAqÀħgÀĪÀÅzÀÄ zÁªÀtUÉgÉ vÁ®ÆèQ£À ºÀjºÀgÀzÀ PÁ¼À¨sÉÊgÀªÀ zÉÃUÀÄ®zÀ ªÀÄAl¥ÀzÀ°è£À Qæ.±À.1255gÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è.19 F ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ºÀjºÀgÀzÉêÀjUÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À EZÉÒAiÀÄAvÉ CtߪÀÄ ªÉUÀÎqÉ (=CtÚ¥ÀàªÉUÀÎqÉ)AiÀÄ ªÀÄUÀ¼ÀÄ ºÉƤßAiÀĪÉéAiÀÄÄ ¸ÉêÁxÀðªÁV 1 UÀzÁåtªÀ£ÀÄß ªÀ£ÀªÀiÁ¯ÉUÉAzÀÄ, 3 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß £ÀAzÁ¢Ã«UÉUÉAzÀÄ ªÀĺÁd£ÀUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ¼ÀÄ.

¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ: «ÃgÀ¸ÉÆêÉÄñÀégÀ£ÀÄ vÀ£Àß E§âgÀÄ ªÀÄPÀ̼ÁzÀ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄ£ÁxÀgÀÄ ¹AºÁ¸À£ÀPÁÌV PÁzÁqÀÄwÛzÀÄÝzÀ£ÀÄß ¸À»¸ÀzÁzÀ£ÀÄ. CzÉà ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À gÁdQÃAiÀÄzÀ®ÄèAmÁzÀ ¥ÀgÁdAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß C£ÁgÉÆÃUÀå¢AzÀ CªÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÛµÀÄÖ §¼À®ÄªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. F ¸ÀA¢UÀÞ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ ¸ÀÆPÀëöävÉAiÀÄ£ÀßjvÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁªÀÄ£ÁxÀgÀ°è ºÀAa Qæ.±À.1255gÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ£ÀÄ. CªÀ£À ªÀÄgÀtzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ zÉÆÃgÀ¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ°è 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À°è gÁªÀÄ£ÁxÀ£ÀÄ C¢üPÁgÀgÀÆqsÀgÁzÀgÀÄ. ¸ÁªÀiÁædå «¨sÀd£ÉAiÀiÁzÀ vÀgÀĪÁAiÀĪÀÇ F FªÀðgÀ°è PÀ®ºÀUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛ¯Éà EzÀݪÀÅ. EAvÀºÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°èAiÉÄà 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß DPÀæ«Ä¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¸Á¢ü¹ C£ÀågÀÄ ªÉÄïÉgÀUÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EAvÀºÀ MAzÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀߪÉà Qæ.±À.1271gÀ PÀzÀ£À. Qæ.±À.1271gÀ PÀzÀ£ÀªÀ£ÀÄß avÀæzÀÄUÀð20 ªÀÄvÀÄÛ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt21zÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À ¥ÀgÀªÁV ¤AvÀÄ ºÉÆÃgÁr ¸ÉêÀÅtgÀ ªÉÄÃ¯É ¸Á¢¹zÀ «dAiÀĪÀ£ÀÄß CzÀÄãvÀªÁV ªÀtÂð¹zÉ. ¸ÉêÀÅt ªÀĺÁzÉêÀ£À ¥ÀgÀªÁV §AzÀ gÀvÀߥÁ¼À£ÀÄ avÀæzÀÄUÀðzÀªÀgÉUÀÆ ªÀÄÄ£ÀßqÉzÁUÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ gÀvÀߥÁ¼À£À£ÀÄß ¸ÉÆð¹ »ªÉÄänÖ¹zÀÄzÀ£ÀÄß F JgÀqÀÆ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ gÀªÀÄåªÁV §tÂÚ¹ªÉ.

dªÀ¤PÉAiÉÆÃqÀ°ªÀéð®zÀ «ÃgÀ¨sÀmÁªÀ½£ÉÆÃqÉ R¼À΢A

zÀªÉPÀ° gÀvÀߥÁ¼À£À ²gÉÆÃA§ÄdªÀÄA dAiÀÄ®QëöäVvÀÄÛvÀ

dÓªÀ¤PÉUÉÆAqÀ UÀAqÀ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É ZÀªÀÄÆ¥ÀwVAvÀÄ ¸ÁzÀÄÝðzÁ

dªÀ¤PÉ £ÁgÀuÁAPÀ«zÀÄ gÁGvÀ gÁAiÀÄ£ÀAzÀUÀæzÉÆêÀéð®A

(ZÀA¥ÀPÀªÀiÁ¯ÁªÀÈvÀÛ)

F ¥ÀæPÁgÀªÁV AiÀÄÄzÀÞ¢AzÀ ¸ÀAzÀ «dAiÀÄ¢AzÀ ¸ÀA¦æÃvÀ£ÁzÀ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£ÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ¤UÉ `dªÀ¤PÉ £ÁgÁAiÀÄt’, `gÁªÀÅvÀgÁAiÀÄ’ JA§ ©gÀÄzÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ¨sÀÆzÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr UËgÀ«¹zÀ£ÀÄ. F ±Á¸À£À¢AzÀ ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ §zÀÞªÉÊjUÀ¼ÁzÀ ¸ÉêÀÅtgÀ£ÀÄß ¸ÀzɧrzÀÄ gÁdågÀPÀëuÉAiÀÄ ºÉÆuÉAiÀÄ£ÀÄß, ¥ÁætzÀ ºÀAUÀÄ vÉÆgÉzÀÄ ºÉÆÃgÁrzÀ ¸Áé«Ä¤µÉ×AiÀÄ£ÀÄß w½AiÀħºÀÄzÀÄ.

Qæ.±À.1274gÀ zÉêÀUÀ½î ±Á¸À£ÀªÀÅ22 (vÀÄænvÀ) ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ£À ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ zÉêÀ£ÀºÀ½îîAiÀÄ£ÀÄß (FV£À ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ HgÀÄ) ªÀÄÄwÛzÁUÀ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è ºÉÆÃgÁr ªÀÄrzÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀqÉAiÀÄ «ÃgÀ£À «ZÁgÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ F AiÀÄÄzÀÞzÀ PÁgÀåPÁgÀt ¸ÀA§AzsÀªÉãÉA§ÄzÀÄ C®¨sÀåªÁVzÉ. ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÁºÀ¸ÀUÁxÉAiÀÄÄ gÁdQÃAiÀÄ £É¯ÉAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæªÉà ¥Àædé°¸ÀzÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå d£ÀgÀ »vÀ PÁAiÀÄĪÀ°èAiÀÄÆ ªÀÄÄAzÀĪÀjAiÀÄÄvÀÛzÉ. Qæ.±À.1269gÀ ¨É¼ÀÆîj£À ±Á¸À£ÀzÀ23 ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¨É¼ÀÆîgÀ£ÀÄß CgÀ¸À¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ C¯Áè¼À ¸ÀªÀÄÄzÀæ, CªÉéAiÀÄgÀPɾõÉ, vÀUÀZÉUɾõÉ UÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃr¹ CªÀÅUÀ¼À PÁ®ÄªÉAiÀÄ PɼÀV£À §gÀqÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥sÀ®ªÀvÁÛzÀ UÀzÉÝAiÀÄ£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹zÀgÀÄ. vÀA©AiÀÄtÚ ªÀÄvÀÄÛ wgÀĪÀgÀAUÀ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ï£ÀA© F E§âjUÀÆ ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁd£ÀjUÀÆ wgÀÄ£ÁgÁAiÀÄt¥ÀÅgÀ, vÉÆAqÀ£ÀÆgÀÄ, £ÁUÀªÀÄAUÀ®, zÀrUÀªÉà ªÉÆzÀ¯ÁzÀ 18 £ÁqÀÄUÀ¼À ²æêÉʵÀÚªÀgÀ ªÀÄÄAzÉ DzÀ M¥ÀàAzÀzÀ «ªÀgÀªÀ£ÀÄß F ±Á¸À£À w½¸ÀÄvÀÛzÉ. F M¥ÀàAzÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, vÀA©AiÀÄtÚ ªÀÄvÀÄÛ wgÀĪÀgÀAUÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ï£ÀA© ©vÀÄÛªÀlÖPÁÌV ªÀµÀð¤§A¢üAiÀiÁV RAqÀÄUÀPÉÌ 4 ¥ÀtzÀAvÉ PÉÆqÀĪÀÅzÀ®èzÉ C¢üPÁjUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ UËqÀjUÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ £ÀUÀzÀ£ÀÆß £ÀªÀÄÆ¢¹zÉ. Hj£À EvÀgÉ C©üªÀÈ¢Þ PÁgÀåUÀ½UÁV ªÀĺÁd£ÀgÉà ªÉZÀÑ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAvÀ®Æ ¸ÀÆa¹zÉ. F CA±ÀUÀ¼ÀÄ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÁªÀðd¤PÀ »vÀzÀ zÀȶÖPÉÆãÀªÀ£ÀÄß Cj«UÉ vÀgÀÄvÀÛªÉ. Qæ.±À.1269gÀ ¨É¼ÀÆîj£À E£ÉÆßAzÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ24 ¨É¼ÀÆîj£À ªÀĺÁd£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ²æÃgÀAUÀ¥ÀÅgÀzÀ ªÀĺÁd£ÀgÀÄ MAzÀÄ MqÀA§rPÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÀÄ. CzÉãÉAzÀgÉ, C¯Áè¼À¸ÀªÀÄÄzÀæ JA§ PÉgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀÝjAzÀ ²æÃgÀAUÀ¥ÀÅgÀzÀ ¨ÉzÀÝ®Ä ¨sÀÆ«ÄAiÀÄÄ ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÀiÁVºÉÆìÄvÀÄ. EzÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV ²æÃgÀAUÀ¥ÀÅgÀzÀªÀgÀÄ C¯Áè¼À¸ÀªÀÄÄzÀæzÀ PɼÀUÉ 12 ¸À®UÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄ ¨É¼ÀÆîgÀÄ ªÀĺÁd£ÀjUÉ PÀlÄÖUÀÄvÀÛUÉ ¦AqÁzÁ£ÀªÁV ªÀµÀðA¥Àæw 12 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÉƦàzÀgÀÄ. EAvÀºÀ ±ÁAw M¥ÀàAzÀUÀ¼ÀÄ MmÁÖgÉ ¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀºÀ¨Á¼ÉéAiÀÄÄvÀ §zÀÄQUÉ £ÉgÀªÁVzÀÄÝzÀ£ÀÄß, EAvÀºÀªÀÅUÀ½UÉ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄ£ÀßuÉ EzÀÄÝzÀ£ÀÄß CjAiÀħºÀÄzÁVzÉ.

25-6-1284gÀ ¨É¼ÀÆîj£À ±Á¸À£ÀzÀ25 ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ¤AzÀ ¨ÉlÖzÀPÉÆÃmÉ, ©®è¨É¼ÀUÀÄAzÀ, w¥ÀÇàgÀÄ JA§ 3 ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß zÁ£ÀªÁV ¥ÀqÉzÀ£ÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¨É¼ÀÆîj£À ªÀĺÁd£ÀjUÉ ¥Àæ¸À£ÀߪÀiÁzsÀªÀ, gÁªÀÄPÀȵÀÚ, ªÀgÀzÀ C¯Áè¼À£ÁxÀzÉêÀgÀ CAUÀ¨sÉÆÃUÀ, gÀAUÀ¨sÉÆÃUÁ¢ ¸ÉêÉUÀ½UÁV zÁ£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ. £ÀAvÀgÀ FvÀ£Éà D zÀwÛAiÀÄ£ÀÄß 96 ªÀĺÁd£ÀjUÉ ºÀAZÀ®Ä, CªÀgÀÄ D ºÀ½îUÀ¼À GvÀà£ÀߪÀ£ÀÄß 7 «æwÛUÀ¼ÁV «AUÀr¹ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ ¦æÃwUÉÆqÀÄUÉAiÀiÁV ¤ÃrzÀgÀÄ. D UÁæªÀÄUÀ½UÉ ««zsÀ ¸ÀÄAPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ£Àå ªÀiÁrzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À°è D£ÉAiÀĸÉøÉ, PÀlPÀ¸ÉÃ¸É ªÀÄvÀÄÛ zÀAr£À¨sÁUÀåvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ vÉjUÉUÀ¼ÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁVªÉ. ``zÀAr£À ¨sÁUÀåvÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÀAZÀj¸ÀÄwÛgÀĪÀ ¸ÉÊ£À姮 MAzÀÄ PÀqÉ £É¯É ¤AvÁUÀ CzÀgÀ HmÉÆÃ¥ÀZÁgÀUÀ¼À ªÉZÀÑPÁÌV ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ ªÀ¸ÀÆ®Ä ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄwÛzÀÝ PÀgÀ. ºÁUÁV ¨É¼ÀÆîgÀÄ ¸ÀºÀ MAzÀÄ ¸ÉʤPÀ «¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, CzÀgÀ ¤ªÀðºÀuÉUÁV vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.’’26 F «ZÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆPÀëöäªÁV ®Që¹ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ±ÀvÀÄ槮¢AzÀ ¸ÁªÀiÁædå ¸ÀAgÀPÀëuÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¨É¼ÀÆîj£ÀAvÉAiÉÄà vÀ£Àß ªÁå¦ÛAiÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¸ÉʤPÀ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß CtÂUÉƽ¹¢ÝgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ H»¸À§ºÀÄzÀ®èªÉÃ? ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß zÀQët ¥ÁæAvÀå ªÀÄzsÀåzÀ°è DAvÀjPÀªÁV ¸ÀĨsÀzÀæUÉƽ¸ÀÄwÛzÀÝ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À zÀÆgÀzÀȶÖvÀéªÀ£ÀÄß EzÀjAzÀ w½AiÀħºÀÄzÀ®èªÉÃ?

PÉêÀ® gÁdQÃAiÀÄ ¸À§®vÉUÉ ªÀiÁvÀæ UÀªÀÄ£À«ÃAiÀÄzÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ d£ÀfêÀ£ÀzÀ ¸ÀĨsÀUÀvÉUÀÆ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ±Àæ«Ä¹zÀÝ£ÀÄ. £ÁUÀjPÀ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ±ÉÊPÀëtÂPÀªÁzÀ ¨sÀzÀæ £É¯ÉUÀnÖgÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß F eÁtzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ZÉ£ÁßVAiÉÄà CjwzÀÝ. EzÀ£ÀÄß CªÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼Éà ¸ÀàµÀÖUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ. 15-3-1261gÀ ¨ÉîÆj£À ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ27 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£ÀÄ PÀÄ®PÀt£Ár£À ¨É¼ÀÆîgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ G¥ÀUÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À ¸ÀªÁðzÁAiÀÄ ¸ÀªÉÄÃvÀªÁV ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ CUÀæºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä ¤ÃrzÀ£ÀÄ. zÉÆgÉAiÀÄ C©ü¯ÁµÉAiÀÄAvÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CUÀæºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¹ CzÀPÉÌ GzÀãªÀ £ÀgÀ¹AºÀ¥ÀÅgÀ JAzÀÄ ºÉ¸ÀjlÄÖ CzÀ£ÀÄß 86 «æwÛUÀ¼À£ÁßV «¨sÁV¹ «zÁ嫱ÁgÀzÀgÁzÀ ¨ÁæºÀäuÉÆÃvÀÛªÀÄjUÉ zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. 29-3-1271gÀ ±Á¸À£ÀzÀ28 ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¨É¼ÀÆîj£À ªÀiÁzsÀªÀ zÉêÁ®AiÀÄzÀ°è ¥ÀAaPÉñÀégÀ ªÀÄÆwðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¹ EAzÀæ¥ÀªÀð ªÀÄvÀÄÛ DgÀt¥ÀÇeÉUÀ½UÁV zÀwÛ ¤ÃrzÀ£ÀÄ. C°èAiÉÄà IÄUï ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄdÄgïªÉÃzÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àp¸ÀĪÀÅ zÀPÁÌV ªÀÄvÀÄÛ ¨Á®²PÉëUÁV D ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°èAiÉÄà PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß zÀwÛ©lÖ£ÀÄ. Qæ.±À.1285gÀ avÀæzÀÄUÀðzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ29 F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É¥ÀÅgÀªÁV ªÀiÁrzÀ §æºÀä¥ÀÅjAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ. Qæ.±À.1290gÀ n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀzÀ30 ±Á¸À£ÀªÀÅ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ RArPÀ ¨Á®²PÉëAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀÅzÀPÉÌ ¨Á®PÀjUÉ £ÁUÀgÀ, PÀ£ÀßqÀ, wUÀļÀ DAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÀ°¸ÀĪÀ G¥ÁzsÁåAiÀÄjUÉ, IÄUÉéÃzÀªÀ£ÀÄß N¢¸ÀĪÀ G¥ÁzsÁåAiÀÄ jUÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ fêÀvÀPÉÌAzÀÄ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAqÀÄ zÀwÛ©nÖgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÉÆA¢UÉ 2 ªÀÄ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ 6 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß G¥ÁzsÁåAiÀÄ jUÉAzÀÄ ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. PÉÆlÖ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ¸ÁUÀĪÀ½ £ÀqɸÀ®Ä E§âgÀÄ G¥ÁzsÁåAiÀÄjUÉ 2 zÀÄUÀzÀ UÀzÁåtªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¯ÁVvÀÄÛ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀÄ RArPÉAiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä §¼À¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. F PÉÊAPÀgÀåPÉÌ vÉgÀ¨ÉÃPÁzÀ vÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀĺÁd£ÀgÀÄ vÉgÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¸ÀÆa¹gÀĪÀ£ÀÄ. F J®è ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ «ªÀgÀUÀ½AzÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CUÀæºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ §æºÀä¥ÀÅjUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹ ªÉÃzÁzsÀåAiÀÄ£À, ¨sÁµÁzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À°è ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¥ÉÇæÃvÁ컹 «zÁåªÀAvÀ ªÀUÀðzÀ ¤ªÀiÁðtPÉÌ vÀ£ÀßzÉà DzÀ «²µÀÖªÁzÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆnÖgÀĪÀÅzÀÄ ªÉÃzÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.

8-8-1280gÀ ºÁ£ÀÄUÀ®Äè ±Á¸À£ÀzÀ31 ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ©dÓ¯Á¥ÀÅgÀªÉ¤¹zÀ ºÁ£ÀÄUÀ°è£À ªÀĺÁd£ÀjAzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAqÀÄ DPÀt¥ÀÇdAiÀÄå£ÉA¨ÁvÀ£À ªÀÄPÀ̽UÉ zÁ£ÀªÁV ¤ÃrzÀ£ÀÄ. eÉÆvÉUÉ ºÁ£ÀÄUÀ®Äè UÁæªÀÄzÀ ªÀÄÄAzÉ `¥ÉgÀĪÀiÁ¼É ¸ÀªÀÄÄzÀæ’ªÉA§ PÉgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. PÁ®zÀ G¯ÉèÃR«gÀzÀ DzÀgÉ 13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÉÝAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁVgÀĪÀ PÀÄAzÀÆj£À ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ32 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÁ£ÀÄ PÀnÖ¹zÀ (PÀÄAzÀÆj£À°è) ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É¸ÀªÀÄÄzÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀAaPÉñÀégÀ zsÀªÀÄðPÉÌAzÀÄ ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. F ±Á¸À£ÁzsÁgÀUÀ¼ÀÄ DyðPÀ ¸ÀÄ©üPÀëvÉUÁV ºÉÆAiÀÄì¼À CgÀ¸ÀgÀÄ PÉgÉPÀmÉÖ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃgÁªÀjUÉ ¥ÉÇæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀAvÉ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¸ÀºÀ ¥ÀæeÁ»vÀzÀ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ£ÉA§ÄzÀÄ zÀÈqsÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.

Qæ.±À.1266gÀ PÉ®ªÀwÛAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ33 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ C¯Áè¼À¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÀzÉêÀgÀ£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¹ zÉʪÀzÀ ¥ÀÇeÁ¢¸ÉêÉUÀ½UÉAzÀÄ ¨sÀÆzÁ£À ¤ÃrzÀÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛªÉ. zÁªÀtUÉgÉAiÀÄ Qæ.±À.1267gÀ ±Á¸À£ÀzÀ34 ¥ÀæPÁgÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À EZÉÒAiÀÄ ªÉÄÃgÉUÉ ZËqÀªÉUÀÎqÉAiÀÄÄ ºÀjºÀgÀzÉêÀgÀ £ÀAzÁ¢Ã«UÉUÉ 3 UÀzÁåt, ªÀ£ÀªÀiÁ¯ÉUÉ 1 UÀzÁåtªÀ£ÀÄß C°è£À ªÀĺÁd£ÀUÀ½UÉ zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. Qæ.±À.1272 ªÀÄvÀÄÛ 1277gÀ JgÀqÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ35 F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À DtwAiÀÄAvÉ ºÀjºÀgÀzÉêÀjUÉAzÀÄ 4 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß ªÀĺÁd£ÀjUÉ ©ÃgÀAiÀÄå£ÀÄ ¤ÃrzÀÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.

17-11-1276gÀ ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ36 (vÀÄænvÀ) ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥ÀAaPÉñÀégÀ, DgÀt¥ÀÇeÉ ºÁUÀÆ LAzÀæ¥ÀªÀð ¸ÉêÉUÀ½UÉAzÀÄ GzÀÆÝgÀ ªÀĺÁd£ÀUÀ½AzÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAqÀÄ zÁ£À ¤ÃrzÀ ¸ÀUÀAwAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. 18-8-1280gÀ ¨ÉîÆgÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ°è37 F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ vÀ£Àß vÁ¬Ä ªÀÄAaAiÀÄPÀÌ (<ªÀÄAZÁA©PÉ)AiÀÄ ¸ÀägÀuÁxÀð DPÉAiÀÄ ªÀÈAzÁªÀ£ÀªÀ£ÀÄß £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀzÀ°è ¤«Äð¹ ¨sÀÆzÁ£À ¤ÃrzÀÄzÀÄ GPÀÛªÁVzÉ. 11-11-1285gÀ £ÀAd£ÀUÀÆr£À ±Á¸À£ÀªÀÅ (vÀÄænvÀ)38 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¤ÃrzÀ zÁ£ÀªÉA§AvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. Qæ.±À.1286gÀ ºÀÄ°UÀÄAzÀ UÁæªÀÄzÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ39 F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ J¸ÀUÀÆj£À UËqÀ¥ÀæeÉUÀ½AzÀ PÉÆAqÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀAaPÉñÀégÀ zÉêÀgÀÄUÀ½UÉAzÀÄ ¨sÀÆzÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. EzÉà PÁ®zÀ E£ÉÆßAzÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ40 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¨É£ÀPÀUËqÀ¤AzÀ PÉÆAqÀ ¨ÉªÀÄävÀÆÛj£À £ÀUÀgÉÃgÀ¹ÃªÉÄAiÉƼÀV£À PÀÄgÀħgÀ PÁ¼ÉAiÀÄgÀ PÉgÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆAqÀÄ ºÉƸÀzÁV PÀnÖ¹ CzÀPÉÌ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É¸ÀªÀÄÄzÀæ ªÉAzÀÄ £ÁªÀÄPÀgÀt ªÀiÁr D PÉgÉAiÀÄ PɼÀV£À PÉ® ¨sÀƨsÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É¥ÀÅgÀzÀ ¥ÀAaPÉñÀégÀzÉêÀgÀ LAzÀæ¥ÀªÀðPÉÌAzÀÄ zÀwÛ©lÖ£ÀÄ. 5-11-1290gÀ n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀzÀ41 ¥ÀæPÁgÀ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ D®AUÉÆÃqÀÄ (¸ÀªÀðdÕ ¥Àæ¸À£Àß PÉñÀªÀ¥ÀÅgÀzÀ) ¸ÀܼÀzÀ PÉñÀªÀzÉêÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀAUÀ£ÁxÀzÉêÀjUÁV gÀAUÀªÀÄAl¥ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. 13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÉÝ£À߯ÁzÀ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖtzÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ42 «dAiÀĪÀiÁzsÀªÀ ¥ÀÅgÀªÁzÀ PÀÄAzÀÆgÀ° ¥ÀAaPÉñÀégÀ zsÀªÀÄðPÉÌAzÀÄ zÁ£À ¤ÃrzÀÄzÀ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÉà PÁ®ªÀiÁ£ÀzÀ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ43 £ÀgÀ¹AUÀªÀÄAUÀ®zÀ°è d£ÁzsÀð£ÀzÉêÀjUÉ gÁªÀĸÀªÀÄÄzÀæzÀ §½AiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß zÀwÛ ©lÖ£ÉA§ÄzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.

F ±Á¸À¤ÃAiÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À zsÁ«ÄðPÀ¤µÉ×AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ »A¢gÀĪÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀ¼ÀPÀ½AiÀÄ£ÀÄß ©A©¸ÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¸ÀÄ¥À¢ðAiÀÄ°è£À ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, zsÁ«ÄðPÀ £É¯ÉUÀnÖ£À°è ¸ÀªÁðAVÃt K½UÉUÉ ±ÀæzÁÞ-±ÀæªÀÄ¥ÀǪÀðPÀ ªÁV ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛzÀÄzÀÄ CjªÁUÀÄvÀÛzÉ.

D®vÀÆÛj£À (13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£À) ±Á¸À£ÀªÀÅ44 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À C¢üãÀzÀ°èzÀÝ PÉA¥ÀUËqÀ£À ªÉÇïÉAiÀÄPÁgÀ£ÉÆêÀð£ÀÄ ºÀÄ°AiÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁr CzÀ£ÀÄß PÉÆAzÀÄ vÁ£ÀÆ ªÀÄrzÀ «ZÁgÀªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¥ÀgÁPÀæªÀÄzÀAvÉ CªÀ£À C£ÀĪÀwðUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ ±ËgÀå¸ÁºÀ¹UÀgÁVzÀÝgÉA§ÄzÀPÉÌ EzÉÆAzÀÄ ¤zÀ±Àð£À.

§¸À«AiÀÄPÀÌ: 29-3-1271gÀ ¨É¼ÀÆîj£À ±Á¸À£ÀªÀÅ45 ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ §¸À«AiÀÄPÀÌ JA§ vÀAV¬ÄzÀÄÝzÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. FPÉ ¨É¼ÀÆîj£À ¥Àæ¸À£ÀߪÀiÁzsÀªÀzÉêÀgÀ £ÉʪÉÃzÀåPÉÌAzÀÄ PÉ®ªÀÅ ¨sÀÆzÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀݼÀÄ.

ZÀPÀæªÀwðzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ: ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ ZÀPÀæªÀwð zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ JA§ ªÀÄUÀ¤zÀÝ£ÀÄ. EªÀ£À ¥ÀæxÀªÀÄ G¯ÉèÃRªÀÅ Qæ.±À.1305gÀ46 ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ vÁ®ÆèQ£À ±Á¸À£ÀªÉÇAzÀgÀ°è PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. FvÀ£ÀÄ `UÀAUÀ£ÁgÁAiÀÄt ZÀvÀĪÉÃ𢠪ÀÄAUÀ®zÀ ¹AV£ÁAiÀÄPÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛ PÉgɨÁ«UÀ¼À£ÀÄß, ¨sÀÆ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀðªÀiÁ£ÀåªÁV AiÀÄ®ºÀAPÀ£Ár£À ¤ªÁ¹UÀ¼À ¸ÀªÀÄPÀëªÀÄzÀ°è UÀAUÀ£ÁgÁAiÀÄt¥ÉgÀĪÀiÁ¼ï zÉêÀjUÉ zsÁgÁ¥ÀǪÀðPÀªÁV ¤ÃrzÀ£ÀÄ.

30-11-1309gÀ ¨É¼ÀÆîj£À ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ47 ZÀPÀæªÀwðzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÀ£ÀUÉ C£ÀĪÀA²PÀªÁV §AzÀ zÀwÛAiÀÄ UÁæªÀÄUÀ¼ÁzÀ PÁ½UÀgÁªÀÄ£ÀºÀ½î ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉnÖºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß vÀ£ÀUÉ G½¹PÉÆAqÀÄ ¨É¼ÀÆîj£À ªÀĺÁd£ÀjUÉ G½zÀ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀæAiÀÄzÁ£ÀªÁV ¤ÃrzÁÝ£É.

ªÀÄAZÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ: FvÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄvÉÆÛêÀð ªÀÄUÀ. 30-10-1318gÀ ¨ÉîÆj£À ±Á¸À£ÀzÀ°è48 ªÀiÁvÀæ EªÀ£À «ZÁgÀ G¯ÉèÃRUÉÆArzÉ. F ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ªÀÄAZÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ £ÀgÀ¹AºÀzÉêÀgÀ wgÀĪÀzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ DgÁzsÀ£ÉUÁV 3 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß zÁ£À ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.

ºÉUÀÎqÉzÉêÀ: FvÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À E£ÉÆßêÀð ªÀÄUÀ. FvÀ£À PÁgÀå¨sÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÉÄʸÀÆj£À ºÉUÀÎqÀzÉêÀ£À PÉÆÃmÉAiÀÄ°èzÀÝAvÉ EzÉ. EªÀ¤AzÀ¯Éà F ¥ÀæzÉñÀPÉÌ ºÉUÀÎqÀzÉêÀ£ÀPÉÆÃmÉ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢gÀ§ºÀÄzÉÃ?

01-4-1327gÀ ºÉUÀÎqÉzÉêÀ£ÀPÉÆÃmÉAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÀÅ49 ºÉUÀÎqÉzÉêÀ£ÀÄ §¥Àà£ÀºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÀÄ ¥ÀÅgÀªÉA§ CUÀæºÁgÀªÀ£ÁßV¹ CzÀ£ÀÄß UÁæªÀÄzÉʪÀªÁzÀ UÉÆæ£ÁxÀzÉêÀjUÉ zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ.

gÀÄzÀæAt: FvÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À C½AiÀÄ. FvÀ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀAVAiÀÄ ªÀÄUÀ£ÁVgÀ§ºÀÄzÉ? ¨ÉîÆj£À 2 ±Á¸À£ÀUÀ¼À°èè50 FvÀ G¯ÉèÃRUÉÆArzÁÝ£É. Qæ.±À.1277gÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ gÀÄzÀætÚ£ÀÄ PÀªÀļÀ£Á¨sÀwÃxÀðjUÉ 11 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß AiÀÄw©üPÉëUÁV zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. 1297gÀ ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¨ÉîÆj£À EvÀgÀgÉÆqÀUÀÆr gÀÄzÀætÚ£ÀÄ 15 UÀzÁåtUÀ¼À£ÀÄß AiÀÄw©üPÉëUÉAzÀÄ ¤ÃrzÀ£ÀÄ.

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ

ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ JA§ ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ, PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ, ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ JA§ ªÀÄƪÀgÀÄ ªÀÄPÀ̽zÀÝgÉA§ÄzÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ½AzÀ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ.

¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ-PÉÃvÉ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ: Qæ.±À.1320gÀ gÁWÀªÁ¥ÀÅgÀzÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è51 ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄPÀ̼ÁzÀ ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À D½éPÉAiÀÄ «ZÁgÀ ªÀåPÀÛªÁVzÉ. ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤AzÀ »AzÉ JAzÉÆà ¥ÀqÉ¢zÀÝ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁzÀfÃAiÀÄ£ÉA¨ÁvÀ £ÉƪÀð zÁ£À ¤ÃrzÀÄzÀÄ FUÁUÀ¯Éà £Á£ÀÄ G¯ÉèÃT¹gÀĪÀ Qæ.±À.1321gÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è PÀAqÀħA¢zÉ. 1320gÀ gÁWÀªÀ¥ÀÅgÀ ±Á¸À£ÀzÀ°è ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀ£ÀÄß ¥Àj¥Á°¸ÀÄwÛzÀÄÝzÀÄ ¤ZÀѼÀªÁVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ (Qæ.±À.1320PÉÌ ¥ÀǪÀðzÀ°èAiÉÄà UÀw¹gÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉUÀ¼ÀÄ ºÉaѪÉ. F ±Á¸À£ÀzÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è CªÀ£À ªÀÄPÀ̼À ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ ¥À¢£Á®ÄÌ£Ár£À zÁ¤UÀ¼ÀÄ ¤ÃrgÀĪÀ zÁ£À±Á¸À£ÀUÀ¼À°è PÉêÀ® CªÀ£À ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀiÁvÀæªÉà G¯ÉèÃRUÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ ®PÁëöåºÀð. »ÃUÁV ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀgÀĪÁAiÀÄ ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ£Ár£À £ÁqÁ¢ü¥ÀwAiÀiÁUÀÄvÁÛ£É. EªÀ¤UÉ £ÉgÀªÁV ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À E£ÉÆßêÀð ªÀÄUÀ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ EgÀÄvÁÛ£É. gÁWÀªÀ¥ÀÅgÀzÀ F ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ²æÃPÀgÀtzÀ gÁWÀªÀzÉêÀgÀ ªÀÄPÀ̼ÁzÀ £ÁgÀtzÉêÀjUÉ CªÀgÀ vÀAzÉ gÁWÀªÀzÉêÀgÀ ºÉ¸Àj£À°è gÁWÀªÀ¥ÀÅgÀªÉA§ CUÀæºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä PÀÄqÀÄUÀÄ£Ár£ÉƼÀUÀt, UÉƪÀÄAlºÀ½îAiÀÄ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁzÉAiÀĺÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀð¨ÁzsÁ ¥ÀjºÁgÁxÀðªÁV zÁ£À ªÀiÁrzÀ£ÀÄ.

2-4-1327gÀ ºÉUÀΪÁrAiÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ°è52 ²æêÀÄ£ÀäºÁ ¥ÀæzsÁ£À PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ £Ár£À°è ¥ÀÈyégÁdåAUÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ G¯ÉèÃR«gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ, F ªÉüÉUÉ ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄ£ÀÄ DVºÉÆÃVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ «ZÁgÀªÉAzÀgÉ, ªÀiÁzsÀªÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ºÁUÀÆ ¨sÀgÀvÀfÃAiÀÄgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ, GvÀÛgÀ DPÁðqÀÄ ºÁUÀÆ E£ÀÄß½zÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è PÀAqÀħgÀzÉà EgÀĪÀÅzÀjAzÀ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À F ±Á¸À£ÀªÀÅ ¸ÀàµÀÖªÁV CªÀ£À ¥ÀÇ«ðPÀgÀÄ UÀw¹gÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ»rAiÀÄÄvÀÛzÉ. F ±Á¸À£ÀªÀÅ PÉÃvÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÀUɪÁrAiÀÄ (<ºÉUÀΪÁr) ²ªÀzÉÃUÀÄ®PÉÌ ©lÖ zÉêÀzÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.

27-3-1332gÀ ºÀÄ®èºÀ½îAiÀÄ ±Á¸À£ÀzÀ53 ¥ÀæPÁgÀ, PÉÃvÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÀ¢£Á®ÄÌ £ÁqÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á°¸ÀÄwÛgÀĪÁUÀ 3£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£ÀÄ ºÁ¾ÄUÀÄwÛUÉAiÀÄ ºÀÄ®è£ÀºÀ½îAiÀÄ£Ár£À C¯Áè¼À£ÁxÀzÉêÀgÀ CAUÀgÀAUÀ ¨sÉÆÃUÀUÀ½UÉAzÀÄ PÉÃvÀªÀÄä£ÀºÀ½îAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀð¨ÁzsÁ ¥ÀjºÁgÁxÀðªÁV zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ.

6-12-1334gÀ PÀAzÁUÁ®zÀ ±Á¸À£ÀzÀ£ÀéAiÀÄ54 PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ gÁdåUÉAiÀÄÄåwÛgÀ®Ä PÀAzÀªÉAUÀ® (<PÀAzÁUÁ®)zÀ §ªÀÄäUËqÀ£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ vÀªÀÄä vÀAzÉUÉ ¥ÀÅtåªÁUÀ¯ÉAzÀÄ ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀzÉêÀgÀ £ÀAzÁ¢Ã«UÉ UÉAzÀÄ JuÉÚAiÀÄ£ÀÄß zÁ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ. ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀzÉêÀgÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ°ègÀĪÀ ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀzÉʪÀªÉà DVzÀÄÝ, PÀAzÁUÁ® ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ºÀ½îUÀ¼À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ F ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀzÉêÀjUÉ ¸ÀAzÀ zÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¹gÀĪÀÅzÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É »ÃUÉ ¸ÀªÀÄyð¹zÉÝãÉ.

13£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ £ÀgÀ¸ÀªÀÄAUÀ®zÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ55 PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ £ÀgÀ¹AºÀªÀÄAUÀ® (<£ÀgÀ¸ÀªÀÄAUÀ®)zÀ gÁªÀÄ£ÁxÀ zÉêÀjUÉ ©lÖ ¨sÀÆzÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ. 29-5-1338gÀ UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉAiÀÄ vÀÄænvÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ56 PÉÃvÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ ªÀÄUÀ¤zÀÄÝzÀ£ÀÆß (ºÉ¸ÀgÀÄ w½zÀÄ §A¢®è.) CªÀ£À £ÁªÀÄPÀgÀtªÀ£ÀÄß £ÀqɹzÀ CZÀðPÀ£ÉÆêÀð£ÀÄ F zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤AzÀ ¥ÀqÉzÀ ¨sÀÆzÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ.

Qæ.±À.1338gÀ £ÀAvÀgÀ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ°è PÀAqÀħgÀzÉà PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À°è PÀAqÀħA¢gÀĪÀÅzÀÄ UÀªÀÄ£ÁºÀð. Qæ.±À.1338-39gÀ JgÀqÀÄ vÀ«Ä¼ÀÄ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ51 PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À GzÀªÀįï¥ÉÃmÉAiÀÄ°è£À ¸ÀAUÁæªÀÄ £À®ÆègÀÄ UÁæªÀÄzÀ°è zÉÆgÉwzÀÄÝ, F ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ F PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£Éà ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£ÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ. PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÀ£Àß vÀAzÉAiÀÄ ºÉ¸Àj£À°è£À ªÀiÁzsÀªÀ ZÀvÀĪÉÃð¢ªÀÄAUÀ® ºÁUÀÆ vÉ£ÀߪÀzÀgÁAiÀÄ ZÀvÀĪÉÃð¢ªÀÄAUÀ¼ÀUÀ¼ÉA§ 2 ºÀ½îUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß JgÀqÀÄ 2 ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ w½¸ÀÄvÀÛªÉ.

¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ: ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄPÀ̼À°è CvÀåAvÀ ¥À槮£ÁzÀªÀ£ÀÄ ¹AUÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ. 25-8-1338gÀ ºÀ¼ÀUÀ£ÀºÀ½îAiÀÄ ±Á¸À£ÀªÉÇAzÀÄ58 ªÀiÁvÀæ PÀ£ÀßqÀ £Ár£À ¨sÁUÀzÀ°è zÉÆgÉwgÀĪÀ KPÉÊPÀ ±Á¸À£ÀªÁVzÉ. F ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÀ¼ÀUÀ£ÀºÀ½î ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ UÁæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ÃgÀ¨sÀzÀæzÉêÀjUÉ zÁ£À ¤ÃrzÀ£ÀÄ. FvÀ vÀ«Ä¼ÀÄ£Ár£À gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ ¥ÀgÀªÁV ¥À槮 ¸ÉãÁ¤AiÀiÁV PÁgÀå ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ. ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀÄ vÉÆAqÀªÀÄAqÀ®ªÀ£ÀÄß UÉzÀݪÉÄÃ¯É C°è£À AiÀiÁzÀªÀgÁAiÀÄgÉA§ ªÀA±ÀzÀ zÉÆgÉ wgÀĪÉÃAPÀl£ÁxÀ£ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼ÀjUÉ ±ÀgÀuÁUÀvÀ£ÁV CªÀgÀ ¸ÁªÀÄAvÀ£ÁzÀ£ÀÄ. F wgÀĪÉÃAPÀl£ÁxÀ£À°è ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ¸ÀA§A¢üAiÉÄà DVzÀÝ gÉÃZÀAiÀÄåzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ wÃjºÉÆÃzÀªÉÄÃ¯É wgÀĪÉÃAPÀl£ÁxÀ¤UÉ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À QjAiÀÄ ªÀÄUÀ ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ C°èAiÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À §®ªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄ®Ä ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁUÀÄvÁÛ£É. ªÀÄÄAzÉ «ÃgÀ§¯Áè¼À£ÀÄ 1347gÀ°è ªÀÄgÀt ºÉÆAzÀ®Ä ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ C°è ¥ÀæªÀzsÀðªÀiÁ£ÀPÉÌ §gÀÄvÁÛ£É. wgÀÄ¥ÀwAiÀÄ wªÀÄä¥Àà¤UÀÆ ¹AUÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ºÀ®ªÀÅ ¸ÉêÉUÀ¼ÀÄ, zÁ£ÀzsÀªÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¢gÀĪÀÅzÀPÉÌ ±Á¸À£ÁzsÁgÀ UÀ½ªÉ. PɼÀwgÀÄ¥ÀwAiÀÄ°è `¹vÀPÀgÀ UÀAqÀ£ï ªÀÄoÀ’ªÉA§ ²æêÉʵÀÚªÀªÀÄoÀªÀÅ EªÀ£À ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ¥sÀ®ªÁV ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À gÁdQÃAiÀÄ £ÀqÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä F ¯ÉÃR£ÀzÀ «Äw CqÀاgÀĪÀÅzÀjAzÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £À£Àß E£ÉÆßAzÀÄ ¯ÉÃR£ÀzÀ°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.

PÉ®ªÀÅ M¼À£ÉÆÃlUÀ¼ÀÄ

1) ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1 ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ vÀÄA§ (Qæ.±À.1255-1356) ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÁV, ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ¤UÀ¼ÁV, £ÁqÁ¢ü¥ÀwUÀ¼ÁV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¹zÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ ªÉÊj§®ªÀ£ÀÄß ªÀÄlÖºÁQ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£À PÁ®zÀ°è ºÉÆAiÀÄì¼ÀgÀ WÀ£ÀvÉ UËgÀªÀ, ¸ÁªÀð¨s˪ÀÄvÀéUÀ¼À ¥ÀÅ£ÀB ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ°è £ÉgÀªÁV ªÀĺÉÆãÀßvÀ ¸ÁzsÀ£É ªÀiÁrzÁÝgÉ.

2) ªÀÄÆ®vÀB EªÀgÀÄ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À ¸ÀvÀåªÀÄAUÀ®zÀ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ zÀuÁÚAiÀÄPÀ£ÀPÉÆÃmÉAiÀÄ ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀ ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ. ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£Éà zÀuÁÚAiÀÄPÀ£ÀPÉÆÃmÉAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖ F ªÀA±ÀzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¥Àæ¹zÀÞ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀªÀ£ÀÄ. FvÀ£ÀÄ ¤«Äð¹zÀ PÉÆÃmÉUÉ ¤®ÄVj¸ÁzsÁgÀAPÉÆmÉÖöÊ JA§ ºÉ¸ÀjvÀÄÛ. EªÀ£À ©gÀÄzÀÄ `¤®ÄVj ¸ÁzsÁgÀ’ JA¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ. §ºÀıÀB ¥ÀÅt¸ÀªÀÄAiÀÄå zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À («µÀÄÚªÀzsÀð£À£À ªÀÄAwæ) vÀgÀĪÁAiÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¤Ã®VjAiÀÄ£ÀÄß UÉzÀÄÝzÀjAzÀ CªÀ¤UÉ F ©gÀÄzÀÄ ¸ÀA¢zÉ.59 ºÁUÁV CªÀ£ÀÄ PÀnÖzÀ PÉÆÃmÉUÉ `¤Ã®Vj¸ÁzsÁgÀA PÉÆÃmÉÖöÊ’, `zÀuÁÚAiÀÄPÀ£À PÉÆÃmÉ’, JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢zÉ. zÀuÁÚAiÀÄPÀ£À F PÉÆÃmÉAiÉÄà £ÀªÀÄä £ÀªÀÄä £Ár£À ¥ÁæaãÀ DqÀ½vÀzÀ WÀlPÀªÁVvÉÛA§ÄzÀPÉÌ F ªÀA²ÃAiÀÄgÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼ÀÄ DzsÁgÀªÁVªÉ.

3) ªÀiÁzsÀªÀzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è «±ÉõÀªÁV `vÁªÀÅ ¸Àé¹Û ¥ÀÅgÀªÀgÁ¢üñÀégÀgÀÄ’ JAzÀÄ PÀgÉzÀÄPÉÆArgÀĪÀÅzÀÄ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀgÉÆà vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄ£ÀÄß gÁdzsÁ¤AiÀÄ£ÁßV¹ PÉÆAqÀÄ D¼ÀÄwÛzÀÄÝzÀjAzÀ vÉgÀPÁuÁA©AiÉÄà ¸Àé¹Û¥ÀÅgÀªÁVgÀ§ºÀÄzÉÃ?

4) ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ Qæ.±À.1255 jAzÀ 1280gÀªÀgÉUÀÆ avÀæzÀÄUÀð, ºÁ¸À£À, ªÀÄAqÀåzÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ® ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è ¥ÁæAvÁå¢üPÁjAiÀiÁV PÁgÀ太Àð»¸ÀÄwÛgÀÄvÁÛ£É. 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ 3£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£À°è ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ ¸ÉÆêÉÄAiÀÄ zÀAqÀ£ÁPÀ£ÀÄ avÀæzÀÄUÀð, ºÁ¸À£ÀzÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ½UÉ ¥ÁæAvÁå¢üPÁjAiÀiÁV §AzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉAiÀÄÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À ¥ÁæAvÁå¢üPÁj AiÀiÁV ¤AiÉÆÃd£ÉUÉƼÀÄîvÁÛ£É. Qæ.±À.1303gÀ ªÉüÉUÉ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ, PÉƼÉîUÁ®, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ ºÀ¢£Á®ÄÌ £ÁqÀ£ÀÄß ¸ÀĨsÀzÀæªÁV PÀnÖ vÀ£Àß ªÀÄUÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£À£ÀÄß F £Ár£À C¢ü¥ÀwAiÀÄ£ÁßV¸ÀĪÀ°è ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À EZÁÒ±ÀQÛ UÉÆÃZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉAiÀÄ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ ¥sÀ®ªÁV vÉgÀPÀuÁA©AiÀÄÄ gÁdzsÁ¤AiÀiÁV ªÀÄÄAzÉ vÉgÀPÀuÁA©gÁdåªÁV gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.

¸ÉÆêÉÄAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ Qæ.±À.1303gÀ°èAiÉÄà ¸ÉêÀÅtgÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁqÀÄvÀÛ ªÀÄgÀt ºÉÆA¢zÀ vÀgÀĪÁAiÀÄ CªÀ£À ªÉÆzÀ® ªÀÄUÀ ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÉƸÀPÉÆÃmÉ, D£ÉÃPÀ¯ï, PÀ£ÀPÀ¥ÀÅgÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁV £ÉÆÃrPÉÆAqÀgÉ, CvÀÛ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåzÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ ºÉÆuÉ ºÉÆwÛgÀÄvÁÛ£É. ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À vÀgÀĪÁAiÀÄ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁPÀ£ÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉƼÀÄîwÛzÀÝgÉ EvÀÛ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, PÉÆïÁgÀ, ªÀiÁ®ÆgÀÄ, §AUÁgÀ¥ÉÃmÉ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÆêÉÄAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À QjAiÀÄ ªÀÄUÀ §®è¥ÀàzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁV D¼ÀÄwÛgÀÄvÁÛ£É.

MnÖ£À°è ªÉÊj§®ªÀÅ ªÀÈ¢Þ¸ÀzÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ DAvÀjPÀªÁVAiÀÄÆ ±ÁAw ¸ÀĨsÀzÀævÉUÀ¼ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ¸ÁªÀiÁædåzÀ°è £É¯É¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ°è ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ ªÀÄÄRå¥ÁvÀæ ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ.

5) ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀ°è ºÉÃUÉ vÀqÀPÁrzÀgÀÆ 1338gÀ £ÀAvÀgÀzÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è CªÀgÀ G¯ÉèÃR PÀAqÀħgÀzÉà EgÀ®Ä PÁgÀtªÉãÀÄ? F ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ vÀªÀÄä ªÀÄÆ®£É¯ÉAiÀiÁzÀ PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀjUÉ ¤µÀ×gÁV C¢üPÁgÀgÀÆqsÀgÁzÀgÀÄ. F ªÉüÉUÉ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ, PÉƼÉîUÁ® ªÀÄvÀÄÛ FgÉÆÃqï, PÉÆAiÀĪÀÄvÀÆÛj£À PÉ®¨sÀƨsÁUÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÀºÀ vÉgÀPÀuÁA© gÁdåªÀÅ gÀÆ¥ÀÅUÉÆAqÀÄ©nÖvÀÄÛ.

6) zÉêÀZÀAzÀæ£À `gÁeÁªÀ½PÀxÁ¸ÁgÀ’60 ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉlÖzÀPÉÆÃmÉ PÉʦüAiÀÄvÀÄÛ61UÀ¼À°è£À ¥Á¼ÉAiÀÄUÁgÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄRjUÀÆ F ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ  ©ü£ÀßgÀÄ.

7) ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁPÀ¤VzÀÝ gÁªÀÅvÀ gÁAiÀÄ, ¸Áé«ÄªÀAZÀPÀgÀUÀAqÀ, dªÀ¤PÉ£ÁgÁAiÀÄt ºÁUÀÆ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤VzÀÝ ¹vÀPÀgÀUÀAqÀ, EªÀÄär gÁGvÀÛgÁAiÀÄ, PÉÆAUÀªÀiÁj, PÉÆAUÀ¢±Á¥ÀlÖ, ¤Ã®Vj¸ÁzsÀPÀ, ºÉƬĸÀ¼ÀgÁdå®Qëöäà gÀPÀëuÁ¥ËæqsÀ, ¥ÁAqÀåPÀÄ®PÀªÀļÀ ªÀ£ÀPÀÄAdgÀ, ¸ÀAUÁæªÀÄgÁªÀÄ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Á槮åªÀ£ÀÄß zÀÈqsÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ©gÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ CªÀ£À ªÀÄPÀ̽UÀÆ ªÀÄÄAzÀĪÀj¢gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À§ºÀÄzÀÄ.

8) ±ÉlÖgï CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ‘The Hoysala Temples’ PÀÈwAiÀÄ°è ¥ÉgÀªÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤UÉ, ©üêÉÄAiÀÄ, ªÀiÁzsÀªÀ, ZÀPÀæªÀwð, ªÀÄAZÉAiÀÄ, ºÉUÀÎqÉzÉêÀ, ®Qëöä£ÁgÁAiÀÄt JA§ DgÀÄ ªÀÄPÀ̽gÀĪÀÅzÁV w½¹zÁÝgÉ. gÁzsÁ¥ÀmÉïï CªÀgÀÄ vÀªÀÄä Life & times of Hoysala Narasimha III PÀÈwAiÀÄ°è ©üêÀÄzÉêÀ£À ªÀÄUÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ¤UÉ ®QëöäãÁgÁAiÀÄt zÀAuÁAiÀÄPÀ JA§ ªÀÄUÀ¤zÀÄÝzÁVAiÀÄÆ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÁÝgÉ. DzÀgÉ F FªÀðgÀÆ «zÁéA¸ÀgÀÄ G¯ÉèÃT¹gÀĪÀ ±Á¸À£ÀªÀÅ Qæ.±À.1165gÀzÀÄÝ. [J.PÀ. ¸ÀA¥ÀÅl-4, ZÁªÀÄgÁd£À 108] F ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ®Qëöä£ÁgÁAiÀÄt zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ºÉÆAiÀÄì¼À ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À C¢üPÁj ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£Éà ºÉÆgÀvÀÄ 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À PÁ®zÀ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£À®è; CªÀ¤VzÀݪÀgÉà 4 d£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ. E£ÀÄß `©üêÀÄ’ JA§ÄzÀÄ ¥ÀgÁPÀæ«Ä, ¨sÀAiÀÄAPÀgÀ JA§xÀðzÀ°è ±Á¸À£ÀzÀ ¥ÀzÀåzÀ°è §¼ÀPÉAiÀiÁVzÉAiÉÄ ºÉÆgÀvÀÄ gÁzsÁ¥ÀmÉïï CªÀgÀÄ ºÉýgÀĪÀAvÉ M§â ªÀåQÛAiÀÄ®è. ±ÉlÖgï CªÀgÀÄ ºÉýgÀĪÀ ©üêÉÄAiÀÄ JA¨ÁvÀ£ÀÄ [J.PÀ. ¸ÀA¥ÀÅl-3, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ 329] ¨ÉÃgÉAiÀÄ PÀÄ® ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃgÉ ªÀA±ÀzÀ ªÀåQÛAiÉÄà «£ÀB ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ£À ¥ÀæzsÁ¤ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼É zÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£À®è.

9) 13 ªÀÄvÀÄÛ 14£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ F ªÀA²ÃAiÀÄgÀ ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è ±ÁzÀÆð®«QæÃrvÀ, ZÀA¥ÀPÀ ªÀiÁ¯É ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ªÀtðªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¹zÀgÉ ZÀA¥ÀÇAiÀÄÄUÀzÀ ªÀÈvÀÛbÀAzÀ¹ì£À ¨ÁºÀļÀåªÀÇ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀÅ EgÀĪÀÅzÀÄ ¸ÀĸÀàµÀÖªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÄAzÀgÀ G¥ÀªÉÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ OavÀåAiÀÄÄvÀ ¥ÀzÀUÀ¼À §¼ÀPÉAiÀÄÄ ±Á¸À£ÀPÀ«AiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÀ¹¢ÞUÉ »rzÀ PÀ£ÀßrAiÀiÁVzÉ.

10) ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ ¨ÁæºÀätgÀÄ. ²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ «µÀÄÚzÉêÁ®AiÀÄUÀ½UÉ C¥ÁgÀ zÁ£ÀzÀwÛUÀ¼À¤ßwÛgÀĪÀÅzÀÄ CªÀgÀ ªÀÄvÀ¸À»µÀÚvÁ zsÉÆÃgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀĪÀåPÀÛUÉƽ¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁzsÀªÀ£À QjAiÀÄ ªÀÄUÀ ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ PɼÀwgÀÄ¥ÀwAiÀÄ°è ²æêÉʵÀÚªÀ ªÀÄoÀªÀ£ÀÄß ¸Áܦ¹gÀĪÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ F ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ AiÀÄw©üPÉëUÉAzÀÄ ¤ÃrgÀĪÀ zÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ gÁªÀiÁ£ÀÄd¥ÀAxÀzÀ ¥ÀæZÀÄgÀvÉUÉ F ªÀA²ÃAiÀÄgÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ.

11) 3£ÉAiÀÄ £ÀgÀ¹AºÀ ªÀÄvÀÄÛ 3£ÉAiÀÄ §¯Áè¼À£À ¥ÀæzsÁ¤AiÀiÁVzÀÝ ¸ÉÆêÀÄAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ zÀQëtzÀ°è ¸ÉÆêÀÄ£ÁxÀzÉêÀgÀ DgÁzsÀ£Á ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß ¥ÀæZÀÄgÀUÉƽ¹zÀgÉ, ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀÄPÀ̼ÀÄ, ªÉƪÀÄäPÀ̼ÀÄ C¯Áè¼À£ÁxÀ£À£ÀÄß ¥ÀæwµÁצ¸ÀÄvÁÛ, C£ÉÃPÀ PÀqÉUÀ¼À°è C¯Áè¼À£ÁxÀ¥ÀÅgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÀßqÀzÀ £É®zÀ°è C¯Áè¼À£ÁxÀ£À DgÁzsÀ£Á ¥ÀAxÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁgÀ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.

MnÖ£À°è ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀ 50PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ±Á¸À£ÀUÀ½zÀÄÝ, CªÀgÀÄ PÀ£ÀßqÀ £É®zÀ zÀQët ¨sÁUÀzÀ DqÀ½vÀzÀ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ»¹gÀĪÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ PÀ£ÀßqÀ £Ár£À ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀjvÉæUÀÆ «ÄV¯ÁzÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.

* * *

AiÀiÁªÀÅzÉà PÁ®WÀlÖªÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÀÆ MAzÉà ºÉ¸Àj£À ºÀ®ªÀÅ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ PÀAqÀħgÀĪÀAvÉ (£Á£ÀÄ £À£Àß »A¢£À ¯ÉÃR£ÀªÁzÀ EwºÁ¸À zÀ±Àð£À-11gÀ°è£À `ºÉÆAiÀÄì¼À ªÀĺÁ¥ÀæzsÁ¤ §®è¥ÀàzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀÄ’ ¯ÉÃR£ÀzÀ Crn¥ÀàtÂAiÀÄ°è ºÉýgÀĪÀAvÉ) ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄgÀ ºÉ¸Àj£ÀªÀgÉà C£ÉÃPÀgÀÄ PÀ£ÀßqÀ£Ár£À zÀQët¨sÁUÀzÀ°èAiÉÄà PÀAqÀħA¢zÁÝgÉ. EªÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÆà jÃwAiÀÄ°è ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ¸ÀA§AzsÀ ¥ÀqÀzÉAiÉÄà EgÀ§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ CªÀgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖUÉƽ¸À®Ä ±Á¸À£ÀUÀ¼À°èAiÉÄà ªÀiÁ»wAiÀÄ PÉÆgÀvɬÄzÉ. DzÀgÀÆ £À£Àß CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ M¼À¥ÀlÖ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÀA²ÃAiÀÄjVAvÀ ©ü£ÀßgÀÄ AiÀiÁgÁågÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ±Á¸À£ÁzsÁgÀUÀ½AzÀ¯Éà ¸ÀàµÀÖUÉƽ¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÉÝãÉ.

1) J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 3gÀ £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ, 322, 327, 329, 340, 346 ºÁUÀÆ ºÉUÀÎqÀzÉêÀ£ÀPÉÆÃmÉ 47, ¸ÀA¥ÀÅl 4gÀ ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 56 ; ¸ÀA¥ÀÅl 5gÀ ªÉÄʸÀÆgÀÄ 191 ; ¸ÀA¥ÀÅl 7gÀ ªÀļÀªÀ½î 133, 102; ¸ÀA¥ÀÅl 8gÀ ºÁ¸À£À 38 ; ¸ÀA¥ÀÅl 9gÀ ¨ÉîÆgÀÄ 242, 241, 256, 288, 477; ¸ÀA¥ÀÅl 12gÀ PÀqÀÆgÀÄ 155, 119, 89-F ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è£À ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ CxÀªÁ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÀAiÀÄPÀ£À vÀAzÉ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀjVAvÀ ©ü£ÀßgÀÄ.

2) J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 3gÀ ºÉUÀÎqÉzÉêÀ£ÀPÉÆÃmÉ 81, 83, ¸ÀA¥ÀÅl 7gÀ £ÁUÀªÀÄAUÀ® 118; ¸ÀA¥ÀÅl 8gÀ ºÁ¸À£À 70, 17, 164, 145, ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ 88 ; ¸ÀA¥ÀÅl 24gÀ aPÀÌ£ÁAiÀÄPÀ£ÀºÀ½î 96-F ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¥À¢£Á®ÄÌ£ÁqÀgÀ¸À£ÁzÀ ªÀiÁzÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤VAvÀ ©ü£ÀߣÀÄ.

3) J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 3gÀ PÉƼÉîUÁ® 74; J¦üUÁæ¦üAiÀiÁ PÀuÁðnPÁ (gÉʸï DªÀÈwÛ)AiÀÄ xii, w¥ÀlÆgÀÄ 101, 104 ; xi avÀæzÀÄUÀð 1; viii, ¸ÁUÀgÀ 29-F ±Á¸À£ÀUÀ¼À°è G¯ÉèÃR£ÁVgÀĪÀ ªÀÄAZÉAiÀÄ CxÀªÁ ªÀiÁZÉAiÀÄzÀAqÀ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ¥ÉgÀĪÀiÁ¼ÉzÉêÀ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ£ÁzÀ ªÀÄAZÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤VAvÀ ©ü£ÀߣÀÄ.

4) J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 12gÀ vÀjÃPÉgÉ 9; ¸ÀA¥ÀÅl 8gÀ CgÀPÀ®UÀÆqÀÄ 157, ºÁ¸À£À 66; ¸ÀA¥ÀÅl 10gÀ ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖtzÀ 76gÀ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ PÉÃvÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÉÆêÉÄAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À C½AiÀÄ aPÀÌPÉÃvÀAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤VAvÀ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À ªÀÄUÀ PÉÃvÀAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ ©ü£ÀߣÀÄ.

5) J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl-4 AiÀļÀAzÀÆgÀÄ 169, 67gÀ ±Á¸À£ÉÆÃPÀÛ ¹AUÉAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÆêÉÄAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À »jAiÀÄ ªÀÄUÀ ¹AUÀAiÀÄzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ªÀiÁzsÀªÀzÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ£À QjAiÀÄ ªÀÄUÀ ¹AUÉAiÀÄ zÀAqÀ£ÁAiÀÄPÀ¤VAvÀ ©ü£ÀßgÀÄ.

[PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ : £À£Àß F ¯ÉÃR£ÀPÉÌ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁrzÀ £À£Àß UÀÄgÀÄUÀ¼ÁzÀ qÁ. ¦.«. PÀȵÀÚªÀÄÆwðAiÀĪÀjUÀÆ ºÁUÀÆ ¸À®ºÉ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÀ UɼÉAiÀÄgÁzÀ ²æà ¸ÀÄAPÀA UÉÆêÀzsÀð£ïgÀªÀjUÀÆ £Á£ÀÄ PÀÈvÀdÕ¼ÀÄ.]

DzsÁgÀ¸ÀÆa ªÀÄvÀÄÛ n¥ÀàtÂUÀ¼ÀÄ

1.    Annual Reports on Indian Epigraphy, 1909, No. 189, Archaeological Survey of India, Delhi.

2.      V. Rangacharya., A Topographical list of the Inscriptions of Madras Presidency, vol. 3, Madras, 1919. Page No. 1530.                                                                   

3. ARIE-1909, No. 169.

4.    J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, ¸ÀA¥ÀÅl 4 (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«), ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 309.

*     ¸ÀÄAPÀA UÉÆêÀzsÀð£À : `vÉgÀPÀuÁA© gÁdå’, EwºÁ¸À zÀ±Àð£À, ¸ÀA. 24, PÀ.E.C., ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ 2008, ¥ÀÅ. 92.

5.    CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 152.

6.    CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 6, ¥ÁAqÀªÀ¥ÀÅgÀ 154.

7.    CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ 347.

8.    CzÉÃ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 223.

9.    CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 4, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 235.

10.   CzÉÃ, 263.                                       

11. CzÉÃ, 306.

12.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 174.

13.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 6, ¥ÁAqÀªÀ¥ÀÅgÀ 181.

14.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 4, PÉƼÉîÃUÁ® 30.

15.  CzÉÃ, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 275, 276, 277, 278.

16.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 6, ¥ÁAqÀªÀ¥ÀÅgÀ 222.

17.  CzÉÃ, ¥ÁAqÀªÀ¥ÀÅgÀ 161.

18.   CzÉÃ, ¥ÁAqÀ¥ÀÅgÀ 212.

19.   J¦üUÁæ¦üAiÀÄ PÀuÁðnPÁ (gÉʸï DªÀÈwÛ), xi, zÁªÀtUÉgÉ 57.

20.   CzÉÃ, avÀæzÀÄUÀð 12.

21.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, ¸ÀA¥ÀÅl 10 (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«.), ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt 134.

22.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl-5, ªÉÄʸÀÆgÀÄ 204.

23.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl-7, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 83.

24.   CzÉÃ, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 84.

25.   CzÉÃ, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 76, 73.

26.   CzÉÃ, ¦ÃpPÉ, ¥ÀÅl ixiv.

27.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl-9, ¨ÉîÆgÀÄ 170.

28.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl-7, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 74.

29.   J.PÀ. xi (gÉʸï DªÀÈwÛ), avÀæzÀÄUÀð 7.

30.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 5, n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ 238.

31.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 8, CgÀPÀ®UÀÆqÀÄ 39.

32.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 10, ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt 53.

33.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl-8, ºÁ¸À£À 75.

34.   J.PÀ. ¶ (gÉʸï DªÀÈwÛ), zÁªÀtUÉgÉ 52.

35.   CzÉÃ, zÁªÀtUÉgÉ 53, 54.

36.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 8, ºÉƼɣÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ 1.

37.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 9, ¨ÉîÆgÀÄ 562.

38.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ 207.

39.   J.PÀ. xi (gÉʸï DªÀÈwÛ), avÀæzÀÄUÀð 32.

40.   CzÉÃ, avÀæzÀÄUÀð 12.

41.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«) ¸ÀA¥ÀÅl 5, n. £ÀgÀ¹Ã¥ÀÅgÀ 7.

42.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 10, ZÀ£ÀßgÁAiÀÄ¥ÀlÖt 48.

43.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 4, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 296.

44. CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 34.

45. CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 7, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 74.

46.   J.PÀ. IX (gÉʸï DªÀÈwÛ), ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ 23.

47.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«), ¸ÀA¥ÀÅl 7, £ÁUÀªÀÄAUÀ® 73.

48.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 9, ¨ÉîÆgÀÄ 565.

49.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, ºÉUÀÎqÉzÉêÀ£ÀPÉÆÃmÉ 47.

50.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 9, ¨ÉîÆgÀÄ 8, 53.

51.  CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 40.

52.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 179.

53.   CzÉÃ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 138.

54.   CzÉÃ, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 155.

55.  CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 4, ZÁªÀÄgÁd£ÀUÀgÀ 299.

56.   CzÉÃ, ¸ÀA¥ÀÅl 3, UÀÄAqÀÄè¥ÉÃmÉ 74.

57.  ARIE, 1909, No. 158.                           

58.   J¦UÁæ¦üAiÀÄ PÀ£ÁðnPÀ, (ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«), ¸ÀA¥ÀÅl 4, ¦jAiÀiÁ¥ÀlÖt 19.

59.   ARIE, 1907, Page-66-67.                       

60.   zÉêÀZÀAzÀæ gÁeÁªÀ½ PÀxÁ¸ÁgÀ : ¸ÀA. ©.J¸ï. ¸ÀtÚAiÀÄå, PÀ.C.¸ÀA. ªÉÄʸÀÆgÀÄ «.«. 1988, ¥ÀÅ. 183.

61.   PÀ£ÁðlPÀzÀ PÉʦüAiÀÄvÀÄÛUÀ¼ÀÄ : ¸ÀA. qÁ. JA.JA. PÀ®§ÄVð, PÀ£ÀßqÀ «.«. ºÀA¦, 1992, ¥ÀÅ. 87-92.

1.    qÁ. ¸ÀÆAiÀÄð£ÁxÀ PÁªÀÄvï; PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀAQë¥ÀÛ EwºÁ¸À, dƦlgï §ÄPïì, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉqÉUÀ¼ÀÄ, 1999.

2.    S. Settor : The Hoysala Temples, Karnataka University, Dharawad & Kala Yatra Publications, 1992.

3.      J. Duncan M. Derrett : The Hoysalas, Oxford University Press, 1957.    

4.      Dr. M. Radha Patel : Life and Times of Hoysalas Narasimha III, Prasaranga, Mysore, 2001.