ಇತಿಹಾಸಕಾರರು -೫

ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ಪ್ರಥಮ ಕನ್ನಡಿಗವಿದ್ವಾಂಸ-ಹೊಸಕೋಟೆ ಕೃಷ್ಣ ಶಾಸ್ತ್ರಿ-

( 1870-1928)

ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ ಲೋಕದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲು ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದವರು ವಿದೇಶಿಯರು. ಅವರ ಉದ್ದೇಶ ಏನೇ ಇದ್ದರೂ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾಗಿ ಹೋಗುತಿದ್ದ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಮರು ಜೀವ ನೀಡಿರುವುದು ಸತ್ಯ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಶಿಕ್ಷಣ ಎಂದರೆ ರಕ್ತ ಮಾಂಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರು ಆಚಾರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಆಂಗ್ಲರನ್ನಾಗಿಸುವ ಗುರಿಇಟ್ಟು ಕೊಂಡ ಮೆಕಾಲೆ ಮಹನೀಯನ ವರದಿಯಂತೆ ಆಕಾಲದ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳು ಗುಮಾಸ್ತರನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಎಂದು ದೇಶಪ್ರೇಮಿಗಳು ಹೀಗಳೆಯುತಿದ್ದಾಗ,  ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುವುದು ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ನೌಕರಿ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡು ಆಂಗ್ಲರ ಆಡಳಿತ ಯಂತ್ರದ ಒಂದುಭಾಗವಾಗುವುದೇ ಜೀವನದ ಮಹತ್ಸಾಧನೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿತ್ತು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತು ಕೈತುಂಬ ಸಂಬಳ ತರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಕೆಲಸ ಬಿಟ್ಟು ದೂರದ ಉದಕಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ ಮತ್ತು ತಾಮ್ರದ ಫಲಕಗಳ ಜೊತೆ ಒಡನಾಡುತ್ತಾ ಅದೇ ತಾನೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಪುರಾತ್ತ್ವ ಇಲಾಖೆಗೆ ಸೇರಿ  ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳನ್ನು ಬೆಳಕಿಗೆ ತರಲು ಮನ ಮಾಡಿದವರುಕೃಷ್ಣ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು.ಅದೇತಾನೆ ಪ್ರಾರಂಬವಾದ ಭಾರತದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಇಲಾಖೆಗೆ ಜರ್ಮನ್‌ ವಿದ್ವಂಆಸ ಡಾ. ಇ. ಹುಲ್ಷ್‌ರಿಗೆ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ಎಲೆಯ ಮರೆಯ ಕಾಯಂತೆ  ದುಡಿದ ದೇಶೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ   ಹೊಸಕೋಟೆ ಕೃಷ್ಣ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಪ್ರಮುಖರು.

ಶಿಲಾಶಾಸನ

 ಕೃಷ್ಣ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು  ಶ್ರೋತ್ರಿಯ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ  ಜನಿಸಿದರು.ಅವರು  ಈಗ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರದ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ  ಚಿಕ್ಕ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದ್ದ  ಹೊಸಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ  ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ  ಜನಿಸಿದರು.

 ಅವರ ತಾತ ಪುರೋಹಿತರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯದ ಅರ್ಚಕರು . ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಸಕೋಟೆ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕಗ್ರಾಮ. ಅಲ್ಲಿ ತಮಿಳರ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಗಣನೀಯವಾಗಿತ್ತು. ಅವರನ್ನು ತಿಗಳರು ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಗುತಿತ್ತು . ಆ ಸಮುದಾಯದ ಜನಕ್ಕೆ ಇವರ ತಾತನೇ ಗುರುಗಳು. ಅವರು ಆಗಮ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ವೇದಾಂತ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ,  ಸಂಸ್ಕೃತ, ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರಂಗತರು. ತಂದೆಯ ಗರಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಳಗಿದ ರಾಮಾಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕೂಡಾ   ವಿದ್ವಾಂಸರು. ಅವರಿಗೆ  ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಅಪಾರ ಆಸಕ್ತಿ. ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥರಾದರೂ ನೌಕರಿ ಮಾಡುವಷ್ಟು ಉದಾರ ಮನೋಭಾವ ಹೊಂದಿದವರು. ಅವರ ಆಳವಾದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಣತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಅದರ ಸದ್ಬಳಕೆ ಮಾಡಲು ವೆಸ್ಲಿಯನ್‌ಮಿಶನ್‌  ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಿಕ್ಷಕರ ಹುದ್ದೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. .ಹೀಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತ ಜ್ಞಾನದ ಜೊತೆಗೆ ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ಯೆಯ ಪ್ರವೇಶದ ಅವಕಾಶವೂ ದೊರೆಯಿತು.ಅಂಥಹ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಜನನವಾಯಿತು. ಮನೆಯೆ ಅವರ ಮೊದಲ ಪಾಠಶಾಲೆ. ತಂದೆ ತಾತನಿಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿದ್ಯೆಯ ಕಲಿಕೆ.ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವು ಹೊಸಕೋಟೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಆಯಿತು. ಅವರ ವಿದ್ಯೆಯು ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಲಿಲ್ಲ. ತಂದೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತಿದ್ದ ಮಿಶನ್‌ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌  ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಹೈಸ್ಕೂಲು ಶಿಕ್ಷಣ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ಕಾಲೇಜು ಸೇರಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಕಾಲೇಜು  ಮದ್ರಾಸ್‌ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಬಿಎ. ಪದವಿಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ದಾಖಲಾದರು. ಹೇಗಿದ್ದರೂ ಅವರಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕರಗತವಾಗಿತ್ತು ಜೊತೆಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಕನ್ನಡವನ್ನೂ ಆಯ್ದುಕೊಂಡರು. ತೀಕ್ಷ್ಣ ಮತಿಯಾದ್ದರಿಂದ ಗಣಿತವನ್ನೂ ಒಂದುವಿಷಯವಾಗಿ ಆಯ್ದುಕೊಂಡರು.ಅವರು ಬಿಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಸಲೀಸಾಗಿ ಮುಗಿಸಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಎ, ಬಿಎಸ್ಸಿ , ಬಿ.ಕಾಮ್‌  ಗಳೆಂಬ ವಿವಿಧ ಪದವಿಗಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಕಲೆ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯವಾದರೂ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ನೀಡುತಿದ್ದ ಪದವಿ ಎಂದರೆ ಬಿ .ಎ ಮಾತ್ರ.

ಊಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪುರಾತತ್ವ ಕಚೇರಿ

ಪದವಿ ಮುಗಿದ ತಕ್ಷಣ ಅವರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆ ಕಾದಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಉಪನೋಂದಣಿ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ನೇಮಕವಾದರು.  ಒಂದು ವರ್ಷ ಪ್ರೊಬೆಷನರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ ನಂತರ ಖಾಯಂ ಕೆಲಸ. ಕೈತುಂಬ ಸಂಬಳ. ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಹುದ್ದೆ. ಅವರ ಕುಟುಂಬದವರಿಗೆ ಅತೀವ ಆನಂದ.ಆದರೆ ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕೆಲವೇ ದಿವಸಗಳಲ್ಲಿ ಭ್ರಮನಿರಸನವಾಯಿತು. ಆವರ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ವಿಷಯಗಳ ಅವಲೋಕನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.  ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ ತಾಕಲಾಟ ಶುರುವಾಯಿತು.ತಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ  ಅವಕಾಶವೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬ ಸತ್ಯದ ಅರಿವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯ ಹಿಡಿಯಲಿಲ್ಲ.ತಮ್ಮ ಜೀವನವೆಲ್ಲ ಕಾಗದ, ಪತ್ರ ದಸ್ತಾವೇಜುಗಳ ನಡುವೆಯೇ ಮುಗಿದು ಹೋಗುವುದೆಂಬ ಅಳುಕು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಆದಾಯ ಎಷ್ಟೇ ಇದ್ದರೂ ಆಸಕ್ತಿ ಕುದುರಲಿಲ್ಲ.ಅವರ ವಿದ್ವತ್‌ ವ್ಯರ್ಥವಾಗುವುದೆಂಬ ಭಯ ಆವರಿಸಿತು.ಹಿಂದು ಮುಂದು ನೋಡದೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ರಾಜಿನಾಮೆ ನೀಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅವರ ಬಂಧುಮಿತ್ರರು  ಅವರ ಈ ದುಡುಕಿನ ನಡೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು, ಬದುಕಿಗೆ ಭದ್ರತೆ ನೀಡುವ ಹುದ್ದೆ ಮತ್ತು ಕೈತುಂಬ ಆದಾಯ , ಸಾಮಾಜಿಕ ಗೌರವ ಅವರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾದವು. ಅದೇ ತಾನೇ ಚಿಗುರೊಡೆಯುತಿದ್ದಪುರಾತತ್ತ್ವಇಲಾಖೆಯು ಅವರ ಮನಸೆಳೆಯಿತು.

ಲೋಹದ ವಿಗ್ರಹದ ಪೀಠದ ಮೇಲಿನ ಲಿಪಿ

ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಇತಿಹಾಸ  ಮತ್ತುಪುರಾತತ್ತ್ವಇಲಾಖೆಯು ಅದೇತಾನೇ ಹೊಸದಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಅದರ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಜರ್ಮನ್‌ವಿದ್ವಾಂಸ  ಡಾ.. ಇ. ಹುಲ್ಷ ನೇಮಕವಾಗಿದ್ದರು.ಅವರಿಗೆ ಶಾಸನ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತುಪುರಾತತ್ತ್ವಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ದೇಶೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ಅವರ ಗಮನಕ್ಕೆ ಯುವ ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಬಿದ್ದರು. ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯಕ ಸಂಶೋಧಕನ ಹುದ್ದೆಗೆ ಸೇರಲು ಕರೆ ನೀಡಿದರು.ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನ ಶೀಲತೆಗೆ ಅಪಾರ ಅವಕಾಶವಿರುವ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಸಂಬಳ ಕಡಿಮೆಯಾದರೂ ಎರಡು ಮಾತಿಲ್ಲದೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಅವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸ ವೆಂಕಯ್ಯನವರ ನೇಮಕವೂ ಆಯಿತು. ಹೀಗೆ ಮೂರು ಜನರಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮೊದಲ ತಂಡದಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮಪುರಾತತ್ತ್ವಇಲಾಖೆಯ ಉದಯವಾಯಿತು. ಅದರ ಮೊದಲ ಕಚೇರಿ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ನಂದಿಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ  ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲವೇ ಸಮಯದ ನಂತರ  ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನೀಲಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಉದಕಮಂಡಲಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಶಾಸನ ಸಂಬಂಧಿತ ಪುರಾತತ್ತ್ವಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಉದಕಮಂಡಲವೇ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು.i ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ

ಪುರಾತ್ವ ಇಲಾಖೆಯು  ಆಗಿನ್ನೂ ಶೈಶವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದ್ದಿತು.. ವೈಯಕ್ತಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸನ ಸಂಗ್ರಹದ ಕೆಲಸ ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದರೂ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಇರಲಿಲ್ಲ.ಪುರಾತತ್ವ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಲಿಪಿಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಇನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭದ ಹಂತದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದವು .

.

 ಆ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಪುರಾತತ್ತ್ವವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಲಿಪಿಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಇನ್ನೂ ಶೈಶವವಸ್ಥೆಯ್ಲೇ ಇದ್ದವು ಎಂಬುದು ಗಣನೀಯ.  ಡಾ. ಹುಲ್ಷ್‌ ಅವರು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಪುರಾತತ್ತ್ವಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು.ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಶಾಸನ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ   ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತವು  ಅವರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತಿತ್ತು. ತಮಿಳುನಾಡು, ಆಂಧ್ರ , ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಪುರಾತತ್ತ್ವವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ಅವರು ಗಮನಿಸ ಬೇಕಿತ್ತು . ತಮಿಳು, ಕನ್ನಡ, ತೆಲಗು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳ  ಸಂಗ್ರಹವು ಅವರ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಬಂದು ಸೇರಿದವು. ಅವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ನಂತರ ತಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಶಾಸನಗಳ ಓದಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ ,ದಾಖಲು ಮಾಡುವುದು ಅವರ ಮೊದಲ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು  . ಈ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಅನುಕೂಲವಿತ್ತು. ಕನ್ನಡ, ಸಂಸ್ಕೃತ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗಳಲ್ಲದೆ ಅವರ ಊರಿನ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿಂದಾಗಿ  ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ತಮಿಳು ಭಾಷೆಯ ಪರಿಚಯವೂ ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು ಅದರ ಸದುಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಈಗ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು.ಶಾಸನ ಮತ್ತುಪುರಾತತ್ತ್ವವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆಯ ಹೊಣೆ ಅವರದಾಯಿತು.

ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳುತಮ್ಮ ಲಿಪಿಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವದ  ಅನುಭವದಿಂದ ರಚಿಸಿದ ಕೃತಿ”” South Indian Images of Gods and Godesses “ ಪುಸ್ತಕವು ದಕ್ಷಿಣಭಾರತದಲ್ಲೇ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಆಧಾರ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.ಅದರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯಗಳ ಮತ್ತು ಮೂರ್ತಿಗಳ  ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿವರಗಳ ಸಮಗ್ರ ವಿವರವಿದೆ

 ಅವರು ೧೯೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಅಧೀಕ್ಷಕರಾದರು. ನಂತರ ಮುಖ್ಯ ಅಧೀಕ್ಷಕರಾಗಿ ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿನಿವೃತ್ತರಾದರು.

ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕನ್ನಡ, ಸಂಸ್ಕೃತ ತೆಲುಗು, ತಮಿಳು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಘನ ವಿದ್ವಾಂಸರು.. ಅವರು ಪುರಾತತ್ತ್ವಮತ್ತು ಶಾಸನ ಆಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.ಅವರ ಪ್ರಕಟಿತ ಕೃತಿಗಳೆಲ್ಲ  ಬಹುತೇಕ ಕಚೇರಿಯ ಅಧಿಕೃತ ದಸ್ತಾವೇಜುಗಳು ಮತ್ತು ವರದಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಕೃತಿಗಳಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿಲ್ಲ.ಅವರ “ಸೌತ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಐಕಾನೊಗ್ರಫಿ “  ಪುಸ್ತಕವು ಬಹು ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಕೃತಿ. ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರ ಕುರಿತಾದ ಆಕರ ಗ್ರಂಥವಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿದೆ.ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅದರ ಮರು ಮುದ್ರಣವಾಗಿದೆ.

ನೇಗಿಲ ಮೇಲಿನ ಲಿಪಿಗಳು

ಅವರು ಅನೇಕ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಶಾಸನಗಳ ಕುರಿತಾದ ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಗಳ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಎಪಿಗ್ರಾಫಿಕಾಇಂಡಿಕಾದ  ೧೭, ೧೮, ೧೯ ನೆಯ ಸಂಪುಟಗಳ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅದರಂತೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ  ಶಾಸನಗಳು ಮೂರು, ನಾಲ್ಕು ಮತ್ತು ಐದನೆಯ ಸಂಪುಟಗಳ ಸಂಪಾದಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಮಹಾಬಲಿಪುರದ ಶಿವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಐದು ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಕುರಿತಾದ ವಿದ್ವತ್‌ ಪೂರ್ಣ ಲೇಖನ ಬರೆದಿರುವರು.

 ಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕೋಲಾರದಲ್ಲಿ ೧೯೨೪ ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ  ೧೦ನೆಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ    ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾ  ಗಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ರಾವ್‌ಸಾಹೇಬ್‌ ಮತ್ತು ೧೯೨೦ ರಲ್ಲಿ ರಾವ್‌ ಬಹದ್ದೂರ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿತ್ತು. ಕೃಷ್ಣಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಶೋಧನೆಗಳೆಲ್ಲ ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದ ಒಂದು ಭಾಗವಾದ್ದರಿಂದ   ಕೊನೆಯ ತನಕ ಎಲೆಯ ಮರೆಯ ಕಾಯಿಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿದರು.ಪುರಾತತ್ವ ಶೋಧನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ ಮೊದಲ ಕನ್ನಡಿಗರು ಎಂಬುದನ್ನು ಯಾರೂ ಮರೆಯುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ.