ಧರ್ಮಪುರದ ಪ್ರಾಚ್ಯಾವಶೇಷಗಳು-ಡಿ.ಸ್ಮಿತಾರೆಡ್ಡಿ

»jAiÀÄÆgÀÄ vÁ®ÆèQ£À zsÀªÀÄð¥ÀÅgÀzÀ ¥ÁæZÁåªÀ±ÉõÀUÀ¼ÀÄ

r. ¹ävÁgÉrØ

zsÀªÀÄð¥ÀÅgÀªÀÅ avÀæzÀÄUÀð f¯ÉèAiÀÄ »jAiÀÄÆgÀÄ vÁ®ÆQ£À MAzÀÄ ºÉÆç½ ºÁUÀÆ £ÉƼÀA§ªÁr 32000zÀ CAvÀUÀðvÀ ¥ÀæzÉñÀªÁVvÀÄÛ. Qæ.±À. 8-10£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÉ D½éPÉ £ÀqɹzÀ £ÉƼÀA§gÀÄ
vÀĪÀÄPÀÆgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ avÀæzÀÄUÀðzÀ PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, C£ÀAvÀ¥ÀÄgÀ f¯ÉèAiÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÉîA ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀ DPÁðmï f¯ÉèUÀ¼À PÉ®ªÀÅ ¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ £ÉƼÀA§ªÁr 32000 ¸Á«gÀzÀ°è D½éPÉ £ÀqɹzÀgÀÄ. EªÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÁV D½éPÉ £ÀqɹzÀÝQÌAvÀ ºÉZÁÑV UÀAUÀ, gÁµÀÖçPÀÆl ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ ¸ÁªÀÄAvÀgÁVAiÉÄà ºÉaÑ£À PÁ® D½éPÉ £ÀqɹzÀgÀÄ. UÀAUÀ, ¥À®èªÀ, ¨ÁtgÉÆA¢UÉ ªÉʪÁ»PÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß K¥Àðr¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. ¹AºÀ¥ÉÇÃvÀ, ZÁgÀÄ¥ÉÇ£ÉßÃgÀ, «ÃgÀªÀĺÉÃAzÀæ, CAiÀÄå¥ÀzÉêÀ, ¢°Ã¥ÀgÀ¸À F ªÀA±ÀzÀ ¥Àæ¹zÀÞ CgÀ¸ÀgÁVzÁÝgÉ. «dAiÀÄ£ÀUÀgÀzÀ CgÀ¸ÀgÀ D½éPÉUÀÆ F ¥ÀæzÉñÀ M¼À¥ÀnÖvÀÄÛ JA§ÄzÀPÉÌ E°è zÉÆgÉwgÀĪÀ zÉêÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ ±Á¸À£À ºÁUÀÆ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ ºÀ®ªÁgÀÄ «ÃgÀUÀ®Äè-ªÀiÁ¹ÛUÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ ¸ÁQë¨sÀÆvÀªÁV ¤AwªÉ. zsÀªÀÄð¥ÀÅgÀªÀÅ £ÉƼÀA§gÀ gÁdzsÁ¤ ºÉAeÉÃgÀÄ«¤AzÀ PÉêÀ® 13 Q.«ÄÃ.UÀ¼À CAvÀgÀzÀ°èzÉ. F ºÉÆç½AiÀÄÄ ZÁjwæPÀªÁV ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. E°ègÀĪÀ ¥ÀAZÀ°AUÉñÀégÀ PÁ¯ÉÃf£À PÀ£ÀßqÀ CzsÁå¥ÀPÀgÁzÀ ²æà eÉ. ¹zÉÝñÀégÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 25 ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ F UÁæªÀÄzÀ D¸ÀÄ¥Á¹£À°è zÉÆgÉwgÀĪÀ C¥ÀǪÀðªÁzÀ ©r ²®àUÀ¼À£É߯Áè vÀªÀÄä «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ vÀAzÀÄ E°è ¤°è¹zÁÝgÉ. ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ ªÉʲµÀÖöå¥ÀÇtðªÁzÀ F ²®àUÀ¼À §UÉÎ FªÀgÉUÉ £ÀªÀÄä UÀªÀÄ£ÀPÉÌ §AzÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉà ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£À ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀlªÁV®è.

E°ègÀĪÀ ¥ÁæZÁåªÀ±ÉõÀUÀ¼ÀÄ vÀÄA¨Á «©ü£Àß PÁ®WÀlÖPÉÌ ¸ÉÃjzÀÄÝ ªÉʲµÀÖöå¥ÀÇtðªÁVªÉ. E°ègÀĪÀ PÉ®ªÀÅ ²®àUÀ¼ÀÄ £ÉƼÀA§gÀ ±ÉÊ°AiÉÄAzÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀĪÀ ²®àPÀ¯ÉUÉ ªÀiÁzÀjAiÀiÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄvÉÃPÀ ²®àUÀ¼ÀÄ ºÉêÀiÁªÀwAiÀÄ°è zÉÆgÉwgÀĪÀ ²®àUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èAiÉÄà EªÉ. EªÀÅ ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ C¨sÀå¸À¤ÃAiÀÄ AiÉÆÃUÀåªÁVªÉ. E°è zÉÆgÉwgÀĪÀ ²®àUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ zÀȶ֬ÄAzÀ ªÀÄÆgÀÄ jÃwAiÀÄ°è ªÀVðÃPÀj¸À§ºÀÄzÁVzÉ.

I ªÉÊ¢PÀ ²®àUÀ¼ÀÄ

II eÉÊ£À ²®àUÀ¼ÀÄ

III ¸ÁägÀPÀ ²¯ÉUÀ¼ÀÄ

I ªÉÊ¢PÀ ²®àUÀ¼ÀÄ:

ªÉÊ¢PÀ ²®àUÀ¼À°è §ºÀÄvÉÃPÀ ²®àUÀ¼ÀÄ ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÁ ¥ÀjªÁgÀzÀ ²®àUÀ¼ÁVªÉ JAzÀgÉ ZÁªÀÄÄAqÁ, ªÀiÁºÉñÀéj ²®àUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄgÀ ¥ÀjªÁgÀ zÉêÀvÉUÀ¼ÁzÀ ¨sÉÊgÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀt¥ÀwAiÀÄ ²®àUÀ¼ÀÄ EªÉ. EªÀ®èzÉ ¨sÉÊgÀ«AiÀÄ ²®àªÀÇ E°èzÉ. ZÁªÀÄÄAqÁ ²®àªÀÅ CzsÀð¥ÀAiÀÄðAPÁ¸À£ÀzÀ°è PÀĽvÀ ¨sÀAVAiÀÄ°èzÉ. EzÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÄAzÀgÀ ºÁUÀÆ DPÀµÀðPÀªÁzÀ ²®àªÁVzÉ. £ÀgÀªÁºÀ£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ gÀÄAqÀªÀiÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß zsÀj¹zÁݼÉ. ºÉÆmÉÖAiÀÄ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß DPÀµÀðPÀªÁV awæ¸À¯ÁVzÉ (vÀ¼ÉÆÃzÀjAiÀiÁVzÁݼÉ) ZÀvÀĨsÀÄðeÉAiÀiÁzÀ ZÁªÀÄÄAqÁ JqÀªÀÄÄAUÉÊAiÀÄ°è PÀ¥Á®ªÀ£ÀÄß ºÁUÀÆ »AUÉÊ£À°è qÀªÀÄgÀÄUÀªÀ£ÀÄß »r¢zÁݼÉ. PÉÆgÀ¼À°è MAzÀÄ PÀApºÁgÀ«zÉ.

§®ªÀÄÄAUÉÊAiÀÄ°è wæ±ÀÆ® »r¢zÁݼÉ. »AUÉÊAiÀÄ°è »r¢gÀĪÀ  ªÀ¸ÀÄÛªÉãÉAzÀÄ ¸ÀàµÀÖ«®è. zÉúÀzÀ ¸ÀªÁðAUÀªÀÇ ¸À¥Àð¨sÀƶvÀªÁVzÉ. ¸À¥ÀðPÀÄAqÀ®UÀ¼À£ÀÄß, ¸À¥ÀðPÉÃAiÀÄÆgÀUÀ¼À£ÀÄß zsÀj¹zÁݼÉ. ªÀĸÀÛPÁ¨sÀgÀtªÀÇ JAzÀgÉ QjÃlªÀÇ ¸ÀºÀ ¸À¥ÀðUÀ½AzÀ C®APÀÈvÀªÁVzÉ. PÉÆÃgÉzÁqÉUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. ¥Àæ¨sÁªÀ½AiÀÄÄ vÀÄA¨Á ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÉ. ¸ÉÆAlPÉÌ ¸ÀÄwÛgÀĪÀ MAzÀÄ PÀn¸ÀÆvÀæzÀ ºÉÆgÀvÁV ²®àªÀÅ £ÀUÀߪÁVgÀĪÀAvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. £ÉƼÀA§gÀ PÁ®WÀlÖzÀ CvÁåPÀµÀðPÀ, ªÀĺÀvÀézÀ ²®àUÀ¼À ¸Á°UÉ EzÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÀÄ.

¨sÉÊgÀ« ²®àªÀÇ ¸ÀºÀ ZÁªÀÄÄAqÁ ²®àzÀAvÉ vÀÄA¨Á ¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÉ. JvÀÛgÀ«®èzÀ ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É CzsÀð¥ÀAiÀÄðAPÁ¸À£ÀzÀ°è PÀĽvÀ ¨sÀAVAiÀÄ°ègÀĪÀ F ¨sÉÊgÀ« ²®àzÀ ¥ÁzÀUÀ¼À PɼÀUÉ ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÉüÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. CµÀÖ¨sÀÄeÉAiÀiÁzÀ ¨sÉÊgÀ« qÀªÀÄgÀÄUÀ, wæ±ÀÆ®, RqÀÎ, UÀÄgÁtÂ, PÀ¥Á®, ©®Äè, PÀwÛ ªÀÄÄAvÁzÀ DAiÀÄÄzsÀUÀ¼À£ÀÄß zsÀj¹zÁݼÉ. ¥ÀvÀæPÀÄAqÀ®UÀ¼À£ÀÄß zÉÆqÀØzÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. PÉÆgÀ¼À°è MAzÀÄ PÀApAiÀÄ£ÀÄß ºÁUÀÆ PÉÆgÀ½AzÀ §AzÀÄ PÀÄZÀUÀ¼À ªÀÄzsÀå¨sÁUÀ¢AzÀ ºÉÆmÉÖAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÀgÀrzÀAwgÀĪÀ MAzÀÄ ºÁgÀªÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. EzÀ®èzÉ ªÀ¸ÀÛçAiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ MAzÀÄ ºÁgÀªÀ£ÀÄß JqÀ ¨sÀÄd¨sÁUÀ¢AzÀ PɼÀUÉ PÁ°£ÀªÀgÉUÉ zsÀj¹gÀĪÀAvÉ PÀAqÀj¸À¯ÁVzÉ. QjÃl ZÁªÀÄÄAqÁ ²®àzÀ QjÃlzÀAvÉAiÉÄà EzÀÄÝ zÁæ«qÀ ±ÉÊ°AiÀÄ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èzÉ. PÀn¸ÀÆvÀæzÀ ºÉÆgÀvÁV ²®à £ÀUÀߪÁVzÉ.

ªÀiÁºÉñÀéj ²®à »A¢£À ²®àUÀ¼À ªÀiÁzÀj AiÀÄ°èAiÉÄà CzsÀð¥ÀAiÀÄðAPÁ¸À£ÀzÀ°è PÀĽvÀ ¨sÀAVAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀiÁºÉñÀéj ²®àzÀ JqÀ¨sÁUÀ ¨sÀUÀßUÉÆArzÉ. ºÁUÁV ²®àzÀ JqÀ¨sÁUÀzÀ MAzÀÄ PÉÊ ºÁ¼ÁVzÀÄÝ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉÊAiÀÄ°è PÀ¥Á®«zÉ. MAzÀÄ §®UÉÊAiÀÄ°è RqÀÎ ºÁUÀÆ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉÊAiÀÄ°è wæ±ÀÆ®«zÉ. ªÀÄÄRzÀ ¨sÁUÀ ¸ÀªÉzÀĺÉÆÃVzÉ. zÉÆqÀØ ¥ÀvÀæPÀÄAqÀ®UÀ½ªÉ, QjÃl »A¢£À ²®àUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èAiÉÄà EzÀÝgÀÆ, QjÃlzÀ°è£À C®APÁjPÀ ªÀÄd®ÄUÀ¼À ¸ÀASÉå ºÉZÁÑVzÉ. ªÀÄzsÀåzÀ°è ¸À¥Áð®APÀÈvÀªÁVzÉ. PÁ°£À §½ ªÀȵÀ¨sÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀj¸À¯ÁVzÉ. gÀÄAqÀªÀiÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß zsÀj¹zÁݼÉ. F ²®àªÀÅ ¨sÉÊgÀ« ²®àzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èAiÉÄà EzÉ. JgÀqÀÆ PÉÊUÀ¼À°è PÀAPÀtUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ vÉÆüÀÄUÀ¼À°è ªÀÄtªÀiÁ¯ÁAiÀÄÄPÀÛ PÉÃAiÀÄÆgÀUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. JqÀUÁ°£À°è £Á®ÄÌ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ MAzÀÄ QAQtÂAiÀÄ£ÀÄß §®UÁ°£À°è ªÀÄÆgÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ MAzÀÄ QAQtÂAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀj¸À¯ÁVzÉ. ²®à PÀnªÀ¸ÀÛçªÀ£ÀÄß zsÀj¹zÀÄÝ CzÀgÀ ¤jUÉUÀ¼ÀÄ PÁtĪÀAwªÉ. PÉÆgÀ¼À°è »A¢£À ¨sÉÊgÀ« ²®àzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è MAzÀÄ PÀApAiÀÄ£ÀÄß ºÁUÀÆ MAzÀÄ ºÁgÀªÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ.

¨sÉÊgÀªÀ£À ²®àªÀÇ ¸ÀºÀ CzsÀð ¥ÀAiÀÄðAPÁ¸À£ÀzÀ°è ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÀĽvÀ ¨sÀAVAiÀÄ°èzÉ. ²®àzÀ ªÀÄÄRzÀ ¨sÁUÀ ¸ÀªÉzÀÄ ºÉÆÃVgÀĪÀÅzÀjAzÀ ªÀÄÄR¨sÁªÀ ¸ÀàµÀÖªÁV PÁtÄwÛ®è. F ²®àzÀ dmÉAiÀÄ£ÀÄß vÀÄA¨Á «²µÀÖªÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨sÉÊgÀªÀ£À PÀÆzÀ®£ÀÄß ¥Àæ¼ÀAiÀĸÀzÀȱÀªÁV eÁé¯ÉAiÀÄAvÉ ©r¸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ F ²®àzÀ°è ¸ÀÄgÀĽ-¸ÀÄgÀĽAiÀiÁPÁgÀzÀ UÀÄAUÀÄgÀÄ PÀÆzÀ®ÄUÀ¼ÀÄ £Á®ÄÌ ¥ÀzÀgÀÄUÀ¼ÁV vÀ¯ÉAiÀÄ »AzÉ ¥Àæ¨sÁªÀ½AiÀÄAvÉ ºÀgÀrPÉÆArªÉ. gÀÄAqÀªÀiÁ¯É zsÀj¹zÀÄÝ, ZÀvÀĨsÀÄðdzsÁjAiÀiÁVzÉ. ¸À¥ÀðPÉÃAiÀÄÆgÀUÀ¼À£ÀÄß ²°à¸À¯ÁVzÉ. JqÀªÀÄÄAUÉÊ£À°è PÀ¥Á® ªÀÄvÀÄÛ »AUÉÊ£À°è qÀªÀÄgÀÄUÀ«zÀÝgÉ, §® ªÀÄÄAUÉÊ£À°è wæ±ÀÆ®«zÉ. »AUÉÊ vÀÄAqÁVzÉ. Q«AiÀÄ°è zÀÄAqÁzÀ ºÁUÀÆ CUÀ®ªÁzÀ D¨sÀgÀt«zÉ. ¦ÃoÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÉüÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. ²®à ºÉAeÉÃj£À ¹zÀÝ¥Àà£À ²®àzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èAiÉÄà EzÉ.

F ²®àzÀ ¥ÀPÀÌzÀ°èAiÉÄà £ÁUÀ±ÀAiÀÄ£À ²®àªÉÇA¢zÀÄÝ, §ºÀıÀB ¨sÉÊgÀªÀ£À ²®àªÉAzÀÄ H»¸À§ºÀÄzÁVzÉ. ²®àzÀ ªÀÄÄR «gÀÆ¥ÀUÉÆArzÉ. JqÀ »AUÉÊ£À°è qÀªÀÄgÀÄUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAUÉÊ£À°è PÀ¥Á®«zÀÝgÉ, §® »AUÉÊ£À°è wæ±ÀÆ® ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAUÉÊ£À°è RqÀΫzÉ. PÉÆgÀ¼À°è ºÁgÀ«zÉ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÀÛç, AiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀªÀ£ÀÄß JqÀ¨sÀÄd¢AzÀ §®¨sÁUÀPÉÌ E½©qÀ¯ÁVzÉ. Q«AiÀÄ°è ¥ÀvÀæ PÀÄAqÀ®UÀ½ªÉ. vÉÆüÀÄUÀ¼À°è zÀÄAqÁzÀ PÉÃAiÀÄÆgÀUÀ½ªÉ. §®UÁ®°è PÀqÀUÀ ªÀÄvÀÄÛ QAQtÂUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß PÁt§ºÀÄzÀÄ. ªÉÆtPÁ®ÄUÀ¼À §½ ¸ÉÆAlzÀ §½ ªÀ¸ÀÛçzÀ £ÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. ¸ÉÆAlzÀ°è PÀn¸ÀÆvÀæ ¸ÀàµÀÖªÁV PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.

UÀt¥ÀwAiÀÄ fÃuÁðªÀ¸ÉÜAiÀÄ°ègÀĪÀ ²®àªÉÇAzÀÄ F DªÀgÀtzÀ¯Éèà EzÀÄÝ, ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ PÉvÀۣɬÄAzÀ PÀÆrzÀÄÝ 10£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀPÉÌ ¸ÉÃjzÉ. C®èzÉ ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄgÀ ¥sÀ®PÀzÀ ¨sÀUÀßUÉÆAqÀ MAzÀÄ ¥sÀ®PÀ«zÉ. DzÀgÉ, »AzÉ «ªÀj¸À¯ÁzÀ ©r ªÀiÁvÀÈPÁ ²®àUÀ½UÀÆ, F ¥sÀ®PÀPÀÆÌ ¸ÀA§AzsÀ«®è. EªÀ®èzÉ, «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®WÀlÖzÀ E§âgÀÄ ¨sÀPÀÛgÀ ²®àUÀ¼ÀÄ E°èªÉ.

zsÀªÀÄð¥ÀÅgÀ UÁæªÀÄzÀ PÉgÉAiÀÄ KjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É MAzÀÄ ¨sÀUÁߪÀ¸ÉÜAiÀÄ°ègÀĪÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 5 CrUÀ¼ÀµÀÄÖ JvÀÛgÀ«gÀĪÀ ¸ÀªÀÄ¥ÁzÀ ¨sÀAVAiÀÄ°è ¤AwgÀĪÀ ¸ÀÆAiÀÄð£À ²®à«zÉ. ²®àzÀ ¥ÁzÀUÀ¼À ¸Àé®à ¨sÁUÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è ºÀÄzÀÄV ºÉÆÃVzÉ. £Á®ÄÌ PÉÊUÀ¼ÀÆ ªÀÄÄjzÀĺÉÆÃVzÉ. ²®àPÉÌ JuÉÚ ºÁUÀÆ PÀÄAPÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÁQgÀĪÀÅzÀjAzÀ ²®àzÀ ªÀÄÄR¨sÁªÀªÀÇ ¸ÀàµÀÖ«®è. JqÀ¨sÀÄd¨sÁUÀ¢AzÀ ªÉÆtPÁ°£ÀªÀgÉUÉ Cf£À AiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀªÀ£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. AiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀªÀ£ÀÄß ²®àzÀ »A¨sÁUÀzÀ®Æè ¸ÀàµÀÖªÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. GzÀgÀ§AzsÀ«zÉ. PÀn¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°è ²°à¸À¯ÁVzÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀ¸ÀÛçªÀ£ÀÄß ¸ÀÄwÛgÀĪÀAwzÀÝgÉ, JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀzÀ°è ¸ÉÆAlzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Æ zÁgÀzÀAwzÀÄÝ ªÀÄzsÀåzÀ°è §æºÀä¸ÀÆvÀæzÀAvÉ ©r¸À¯ÁVzÉ. ªÀÄÆgÀ£Éà ºÀAvÀzÀ°è £Á®ÄÌ J¼ÉUÀ¼À ªÀ¸ÀÛçªÉÄÃR¯ÁªÀ£ÀÄß ©VzÀÄPÀlÖ¯ÁVzÉ. ²®àzÀ »A¨sÁUÀzÀ®Æè EzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ. ªÀ¸ÀÛçªÉÄÃR¯ÁzÀ G½zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÆAlzÀ JqÀ ªÀÄvÀÄÛ §®¨sÁUÀUÀ¼À°è C®APÁjPÀªÁV UÀAlĺÁQ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ PÁ°£ÀªÀgÉUÉ E½©qÀ¯ÁVzÉ. QjÃlªÀÄÄPÀÄl GzÀݪÁVzÉ. ²®àzÀ »A¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄA¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄðQgÀtUÀ¼À ¸ÀÄAzÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ½¬ÄzÉ. Q«AiÀÄ°è ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ ªÀÄPÀgÀPÀÄAqÀ®UÀ½ªÉ. PÀwÛ£À°è MAzÀÄ ªÀÄtºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ºÁgÀUÀ½ªÉ. ºÉêÀiÁªÀwAiÀÄ°è£À ¸ÀÆAiÀÄð²®àUÀ¼ÀÄ ªÀ¸ÁÛç¨sÀgÀtzÀ ºÉÆgÀvÁV EzÉà ¨sÀAV-ªÀiÁzÀjAiÀÄ°èªÉ.

¥ÀzÀä¥ÀÅgÁt ªÀÄvÀÄÛ ²®àgÀvÀßPÀÈwUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ¸ÀÆAiÀÄð£À ¥ÁzÀUÀ¼ÀÄ PÁtĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è zÉÆgÉvÀ ¸ÀÆAiÀÄð²®àUÀ¼À ¥ÁzÀUÀ¼À£ÀÄß gÀxÀ¢AzÁUÀ° CxÀªÁ ¥ÁzÀgÀPÉëUÀ¼À£ÀÄß ºÁPÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀªÁUÀ° ªÀÄgɪÀiÁr F ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÀ£ÀÄß C£ÀĸÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ zÀQët ¨sÁgÀvÀzÀ ²®àUÀ¼À£ÀÄß F ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀ°è ²°à¸ÀzÉ, §jUÁ®Ä ¸ÀàµÀÖªÁV PÁtĪÀAvÉ awæ¹gÀĪÀÅzÀÄ PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ. (Shantilal Nagar, 1995/138).

CzÉà PÉgÉAiÀÄ KjAiÀÄ ªÉÄÃ¯É £ÉƼÀA§gÀ PÁ®zÀ ©üêÉÄñÀégÀ zÉêÁ®AiÀÄzÀ §½AiÀÄ°è ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄgÀ ²¯Á¥sÀ®PÀ«zÉ. F J®è ²®àUÀ¼ÀÆ £ÉƼÀA§gÀ PÁ¯ÁªÀ¢üUÉ ¸ÉÃjzÀ ²®àUÀ¼ÁV ¥ÀæªÀiÁt§zÀÞªÁV PÀAqÀj¸À¯ÁzÀ vÀÄA§ DPÀµÀðPÀªÁzÀ ²®àUÀ¼ÁVªÉ.

II eÉÊ£À ²®àUÀ¼ÀÄ

»jAiÀÄÆgÀÄ vÁ®ÆQ£À°è Qæ.±À.15£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÉ eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð C¹ÛvÀézÀ°èvÀÄÛ. E°ègÀĪÀ MAzÀ£ÉAiÀÄ zÉêÀgÁAiÀÄ£À D½éPÉAiÀÄ Qæ.±À.1410gÀ CªÀ¢üAiÀÄ vÀÄænvÀ ±Á¸À£ÀªÉÇAzÀÄ zÀwÛ ¤ÃrzÀÝ£ÀÄß zÁR°¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ F ±Á¸À£ÀQÌAvÀ ºÉZÁÑV ±Á¸À£À²®à ºÉZÀÄÑ UÀªÀÄ£À ¸É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ±Á¸À£ÀzÀ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è ªÀÄÄPÉÆÌqÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ K¼ÀÄ ºÉqÉUÀ¼À ¸À¥ÀðzÀ PɼÀUÉ ¥Á±Àéð£ÁxÀ ¥ÀzÁä¸À£ÀzÀ°è zsÁå£À¸ÀÜ ¨sÀAVAiÀÄ°è PÀĽwzÁÝ£É. ²®àzÀ §®¨sÁUÀzÀ°è DPÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀÄ«£À ²®à«zÉ. ¥Á±Àéð£ÁxÀ£À JqÀ¨sÁUÀzÀ°è ZÀvÀĨsÀÄðeÉAiÀiÁzÀ ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄ£ÀÄß ¥Á±Àéð£ÁxÀ£À PÀqÉUÉ wgÀÄVPÉÆAqÀÄ ¤AvÀÄPÉÆArgÀĪÀ ºÁUÉ PÀAqÀj¸À¯ÁVzÉ. F ¨sÁUÀzÀ°è PÀ®Äè ¹Ã¼ÀÄ©nÖgÀĪÀÅzÀjAzÀ PÉÊUÀ¼À°è K£À£ÀÄß »r¢zÁݼÉA§ÄzÀÄ ¸ÀàµÀÖ«®è. ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄ ¥ÀPÀÌzÀ°è AiÀÄQëëAiÀÄ ªÁºÀ£ÀªÁzÀ PÀÄPÀÄÌl¸À¥ÀðzÀ (¸À¥ÀðzÀ vÀ¯É PÉÆýAiÀÄ zÉúÀ) ²®à«zÉ.

CA©PÁ AiÀÄQë ²®àªÀÅ PÀĽvÀ ¨sÀAVAiÀÄ°èzÉ. ²®à ¨sÀUÀßUÉÆArzÀÄÝ, MAzÀÄ PÉÊ vÀÄAqÁVzÉ. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÉÊAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉÆà MAzÀÄ ¥sÀ®zÀAvÀºÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß »rzÀÄPÉÆArzÀÄÝ CzÀÄ K£ÉA§ÄzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁV PÁt¸ÀĪÀÅ¢®è, PÀÆzÀ®£ÀÄß C®APÁjPÀªÁV QjÃlzÀAvÉ ¸ÀÄvÀÛ¯ÁVzÉ. vÀ¯É ºÁUÀÆ ¥Àæ¨sÁªÀ½AiÀÄ ¸ÀܼÀzÀ°è ªÀiÁ«£À ªÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ«£ÀPÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß PÉvÀÛ¯ÁVzÉ. PÀwÛ£À°è zÁæPÁë¥sÀ®ºÁgÀzÀAvÀºÀ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ºÁgÀ«zÉ. vÉÆý£À°è ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ ¥ÀĵÀà PÉÃAiÀÄÆgÀ«zÉ. ¸ÉÆAlzÀ°è PÀnªÀ¸ÀÛç«zÀÄÝ CzÀgÀ £ÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß PÁ°£ÀªÀgÉUÀÆ ¸ÀÄAzÀgÀªÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. ²®àzÀ JqÀ¨sÁUÀzÀ°è MAzÀÄ ºÉtÄÚªÀÄUÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §®¨sÁUÀzÀ°è MAzÀÄ UÀAqÀĪÀÄUÀÄ«£À ²®àUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. UÀAqÀÄ-ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV UÀÄgÀÄw¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV ºÉtÄÚªÀÄUÀÄ«£À zÉúÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉZÀÄÑ D¨sÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ©r¸À¯ÁVzÉ. UÀAqÀĪÀÄUÀÄ«£À zÉúÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÀÄeÉÆÕÃ¥À«ÃvÀªÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV awæ¸À¯ÁVzÉ. E°è ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¨sÀUÀßUÉÆAqÀ ²®à«zÀÄÝ §ºÀıÀB AiÀÄPÀë£À ²®à«gÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.

¸ÁägÀPÀ ²¯ÉUÀ¼ÀÄ

avÀæzÀÄUÀð f¯Éè CAvÉAiÉÄà »jAiÀÄÆgÀÄ vÁ®ÆPÀÄ UÀAUÀ-gÁµÀÖçPÀÆl-¨Át-£ÉƼÀA§gÀ ºÁUÀÆ vÀgÀĪÁAiÀÄ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ «dAiÀÄ£ÀUÀgÉÆÃvÀÛgÀ PÁ®WÀlÖzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ AiÀÄÄzÀÞUÀ½UÉ ªÉâPÉAiÀiÁVvÀÄÛ. E°è zÉÆgÉwgÀĪÀ «ÃgÀUÀ®Äè ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¹ÛUÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ F CA±ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ ¥ÀŶ×ÃPÀj¸ÀÄvÀÛªÉ.

¥ÀAZÀ°AUÉñÀégÀ PÁ¯ÉÃf£À DªÀgÀtzÀ°ègÀĪÀ MAzÀÄ «ÃgÀUÀ®Äè £ÉƼÀA§gÀ PÁ®PÉÌ ¸ÉÃjzÉ. ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀĪÀ F «ÃgÀUÀ°è£À PɼÀ¨sÁUÀzÀ ¸Àé®à¨sÁUÀ ºÁ¼ÁVzÉ. PɼÀºÀAvÀzÀ°è «ÃgÀ UÀÄgÁt ºÁUÀÆ PÀwÛAiÀÄ£ÀÄß »rzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃgÁqÀÄwÛzÁÝ£É. CªÀ£À »AzÉ E§âgÀÄ «ÃgÀgÀÄ ¤AwzÁÝgÉ. D «ÃgÀgÀ PɼÀ¨sÁUÀzÀ°è D£É ºÀÄ°AiÉÆA¢UÉ ºÉÆÃgÁl ªÀiÁqÀÄwÛzÀÄÝ, ºÀÄ°AiÀÄ PÁ®£ÀÄß D£É ¸ÉÆAr°¤AzÀ ¸ÀÄwÛ »rzÀÄPÉÆArzÉ. D£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É M§â «ÃgÀ PÀĽvÀÄPÉÆArzÁÝ£É. ªÀÄzsÀåºÀAvÀzÀ°è «ÃgÀ£À£ÀÄß C¥ÀìgÉAiÀÄgÀÄ ¸ÀéUÀðPÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåwÛzÁÝgÉ. C¥ÀìgÉAiÀÄ ¥ÀPÀÌzÀ°è M§â ZÁªÀÄgÀzsÁj ZÁªÀÄgÀ ©Ã¸ÀÄwÛzÁݼÉ. ªÀÄÆgÀ£Éà ºÀAvÀzÀ°è JAzÀgÉ ªÉÄïÁãUÀzÀ°è «ÃgÀ ²ªÀ£À ¸Á¤zsÀåzÀ°èzÁÝ£É. ªÀÄzsÀåzÀ°è ²ªÀ°AUÀ«zÀÄÝ CzÀPÉÌ M§â AiÀÄw ¥ÀÆeÉ ¸À°è¸ÀÄwÛzÁÝ£É. AiÀÄwAiÀÄ PÀÆzÀ®£ÀÄß vÀ¯É¬ÄAzÀ E½©qÀ¯ÁVzÀÄÝ, §ºÀıÀB PÁ¼ÁªÀÄÄR AiÀÄwAiÀiÁVgÀĪÀAvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.

JgÀqÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À°ègÀĪÀ «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ «ÃgÀUÀ°è£À°è «ÃgÀ PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀĽvÀÄ AiÀÄÄzÀÞ¸À£ÀßzÀÝ£ÁVgÀĪÀAvÉ awæ¸À¯ÁVzÉ. §®UÉÊAiÀÄ°è FnAiÀÄ£ÀÄß »rzÀÄPÉÆAqÀÄ, JqÀUÉÊAiÀÄ°è PÀÄzÀÄgÉAiÀÄ fãÀ£ÀÄß »r¢zÁÝ£É. vÀ¯ÉUÉ ¨ÉÆÃUÀÄtÂAiÀiÁPÁgÀzÀ C®APÁjPÀ QjÃl zsÀj¹zÁÝ£É. JgÀqÀ£Éà ºÀAvÀzÀ°è ªÀÄzsÀåzÀ°è °AUÀ«zÀÄÝ «ÃgÀ JqÀ¨sÁUÀzÀ°è ¤AvÀÄ ¥ÀÇeÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÁÝ£É. §®¨sÁUÀzÀ°è £ÀA¢AiÀÄ£ÀÄß awæ¸À¯ÁVzÉ.

«ÃgÀªÀiÁ¹Û ²®à «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄzÁÝVzÀÄÝ, «ÃgÀ JqÀUÉÊAiÀÄ°è PÀwÛ »rzÀÄPÉÆAqÀÄ §®UÉÊAiÀÄ£ÀÄß E½©lÄÖ «±ÁæAvÀ ¹ÜwAiÀÄ°è ¤AvÀÄPÉÆArzÀÝgÉ, «ÃgÀ£À ºÉAqÀw JgÀqÀÆ PÉÊUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄîPÉÌwÛPÉÆAqÀÄ ¤AwzÁݼÉ. §®UÉÊAiÀÄ°è ¤A¨ÉºÀtÄÚ JqÀUÉÊAiÀÄ°è MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀ£ÀÄß (PÀ£Àßr?) »rzÀÄPÉÆAqÀÄ ¤AwzÁݼÉ. vÀÄgÀħ£ÀÄß PÉÆAqÉ ªÀiÁr, CzÀPÉÌ £À«®Ä UÀj©aÑ PÉÆArgÀĪÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è PÉÃzÀUÉ ºÀÆ«¤AzÀ C®APÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ.

ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ «ÃgÀªÀiÁ¹Û PÀ°è£À°è «ÃgÀ ªÉÆzÀ°£À ²®àzÀAvÉAiÉÄà PÀwÛ »rzÀÄPÉÆAqÀÄ «±ÁæAvÀ ¹ÜwAiÀÄ°è ¤AwzÀÝgÉ, DvÀ£À ¥Àwß PÉÆAqÀPÉÌ ºÁgÀĪÀ ¨sÀAVAiÀÄ°è JgÀqÀÆ PÉÊUÀ¼À£ÀÆß ªÉÄîPÉÌwÛPÉÆAqÀÄ ¤AwzÁݼÉ. §®UÉÊAiÀÄ°è ¤A¨ÉºÀtÄÚ ºÁUÀÆ JqÀUÉÊAiÀÄ°è PÀ£Àßr »rzÀÄPÉÆArzÁݼÉ. vÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨Áa GzÀݪÁV dqÉ ºÉuÉAiÀįÁVzÉ. vÀ¯ÉUÉ ¨ÉÊvÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁQ ªÉÄïÁãUÀzÀ°è ºÀÆ«¤AzÀ C®APÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. ¸ÉÆAl¢AzÀ E½ ©nÖgÀĪÀ ªÀ¸ÀÛç ªÉƼÀPÁ°£ÀªÀgÉUÀÆ EzÀÄÝ PÁ°£À EPÉÌ®UÀ¼À°è ªÀÄrPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀå¨sÁUÀzÀ°è £ÉjUÉUÀ¼À£ÀÄß C®APÁjPÀªÁV ²°à¸À¯ÁVzÉ.

ªÀiÁ¹ÛUÀ°è£À°è ªÀiÁ¹Û ²®à ªÀiÁvÀæ«zÉ. ªÀiÁ¹Û JgÀqÀÆ PÉÊUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄïÉwÛPÉÆAqÀÄ JqÀUÉÊAiÀÄ°è PÀ£Àßr, §®UÉÊAiÀÄ°è ¤A¨ÉºÀtÄÚ »rzÀÄPÉÆAqÀÄ PÉÆAqÀPÉÌ ºÁgÀ®Ä ¸À£ÀßzÀÞ¼ÁVzÁݼÉ. ¸ÀªÁð¨sÀgÀt ¨sÀƶvÉAiÀiÁV zÁݼÉ. dqÉAiÀÄ£ÀÄß CvÀåAvÀ ¸ÀÄAzÀgÀªÁV ©r¸À¯ÁVzÉ. vÀ¯ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃzÀUÉ (?) ºÀÆ«£À C®APÁgÀ«zÉ. ªÀ¸ÀÛçzÀ £ÉjUÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ CvÀåAvÀ ¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÉ. F ²®à §ºÀÄvÉÃPÀ 12£Éà avÀæzÀ ªÀiÁ¹ÛAiÀÄAvÉAiÉÄà EzÀÄÝ §ºÀıÀB M§â£Éà ²°à MAzÉà CªÀ¢üAiÀÄ°è F ²®àUÀ¼À£ÀÄß PÉwÛgÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.

F J®è «ÃgÀUÀ®Äè ºÁUÀÆ «ÃgÀªÀiÁ¹Û PÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ (ªÉÆzÀ® «ÃgÀUÀ®è£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹) «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®WÀlÖPÉÌ ¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ.

zsÀªÀÄð¥ÀÄgÀzÀ ¥ÀAZÀ°AUÉñÀégÀ PÁ¯ÉÃf£À DªÀgÀt zÀ°ègÀĪÀ ²®àUÀ¼À°è ªÉÊ¢PÀ ²®àUÀ¼À°è ºÉaÑ£ÀªÀÅ £ÉƼÀA§gÀ PÁ¯ÁªÀ¢üAiÀÄ ²®àUÀ¼ÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ZÁªÀÄÄAr, ²®àªÀÅ CvÁåPÀµÀðPÀ CvÀå¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ PÀ¯ÁPÀÈwAiÀiÁVzÉ. ²®àzÀ°è DAVPÀ ¸ËAzÀAiÀÄðPÉÌ ºÉZÀÄÑ DzÀåvÉ ¤ÃrgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß PÁt§ºÀÄzÀÄ. G½zÀ ¨sÉÊgÀ«, ªÀiÁºÉñÀéj, ¨sÉÊgÀªÀ£À ²®àUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ vÀÄA¨Á ¸ÀÄAzÀgÀªÁVzÉ. F jÃwAiÀÄ «²µÀÖªÁzÀ ²®àUÀ¼ÀÄ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è CvÀåAvÀ C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. £ÉƼÀA§gÀ PÁ®zÀ ²®àPÀ¯ÉUÉ CvÀÄåvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁV ¤®ÄèvÀÛªÉ. £ÉƼÀA§gÀ ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ §UÉÎ PÉ. PÀȵÀÚªÀÄÆwðAiÀĪÀgÀ “Indeed the Nolamba art, in all its gandeur, impress us greatly by its rhythm, symmetry and decorative beauty and perfect handling of the figural, floral and animal motifs” ªÀiÁvÀÄUÀ¼ÀÄ E°è£À ²®àUÀ¼À PÀÄjvÀAvÉ ºÉýgÀĪÀgÉãÉÆà JA§ ¨sÁªÀ£É ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ. E°è£À ¨sÉÊgÀªÀ, ZÁªÀÄÄAqÁ, ¸ÀÆAiÀÄð, UÀuÉñÀ£À ²®àUÀ¼ÀÄ ºÉêÀiÁªÀwAiÀÄ ²®àUÀ¼À ªÀiÁ¢jAiÀÄ°è EªÉ. §ºÀıÀB E°è£À ªÀiÁºÉñÀéj, ZÁªÀÄÄAr, ¨sÉÊgÀ« ²®àUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÀgÉ, EªÀÅ ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄgÀ ©r ²®àUÀ¼ÁVgÀĪÀAvÉ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÛµÀÄÖ PÉëÃvÀæPÁAiÀÄð PÉÊUÉÆAqÀ°è ¸À¥ÀÛªÀiÁvÀÈPÉAiÀÄgÀ G½zÀ ©r²®àUÀ¼ÀÆ zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÀÄ.

eÉÊ£À±Á¸À£À ²®àzÀ°è ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄ ²®à «²µÀÖ ¨sÀAVAiÀÄ°èzÀÄÝ, ¥ÀzÁäªÀw AiÀÄQëAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå ¯ËQPÀ ²®àUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è ²°à¸À¯ÁVzÉ. E°ègÀĪÀ CA©PÁ AiÀÄQë ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄPÀë£À ²®àUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÁUÀ F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è Qæ.±À.15£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ®Æè eÉÊ£ÀzsÀªÀÄð C¹ÛvÀézÀ°èvÉÛAzÀÄ w½zÀħgÀÄvÀÛzÉ.

«dAiÀÄ£ÀUÀgÀ PÁ®zÀ «ÃgÀUÀ®Äè ºÁUÀÆ «ÃgÀªÀiÁ¹Û PÀ®ÄèUÀ¼ÀÄ CªÀÅUÀ¼À ²®àPÀ¯ÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ UÀªÀÄ£À ¸É¼ÉzÀgÉ, ªÀiÁ¹ÛAiÀÄ C®APÁgÀªÀ£ÀÄß ²°à vÀÄA¨Á ªÉÆúÀPÀªÁV ¥ÀrªÀÄÆr¹zÁÝ£É. zsÀªÀÄð¥ÀÅgÀzÀ ¥Éǰøï oÁuÉAiÀÄ §½ gÁµÀÖçPÀÆlgÀ PÁ®zÀ MAzÀÄ C¥ÀǪÀð vÀÄgÀÄUÉÆÃ¼ï «ÃgÀUÀ®Äè ±Á¸À£À«zÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß ²æêÀÄw AiÀıÉÆÃzÀªÀÄä£ÀªÀgÀÄ EwºÁ¸À zÀ±Àð£À ¸ÀA¥ÀÅlzÀ°è FUÁUÀ¯Éà zÁR°¹zÁÝgÉ. F ¥ÀæzÉñÀzÀ°è ªÀÄvÀÛµÀÄÖ PÉëÃvÀæPÁAiÀÄð PÉÊUÉÆAqÀ°è E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀQUÉ §gÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀæPÀÈvÀ ¯ÉÃR£ÀzÀ°è C¤ªÁAiÀÄð PÁgÀtUÀ½AzÀ E°è «ªÀj¹gÀĪÀ J¯Áè ²®àUÀ¼À bÁAiÀiÁavÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀzÉà EzÉ. EzÀPÁÌV «µÁ¢¸ÀÄvÉÛêÉ.

[F §UÉÎ ªÀiÁ»w ¤Ãr PÉëÃvÀæPÁAiÀÄðzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è £À£ÀUÉ £ÉgÀªÀÅ ¤ÃrzÀ ¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃV «ÄvÀægÁzÀ ²æà JA.Dgï. ªÉAPÀlgÀªÀÄt ºÁUÀÆ CªÀgÀ ¥ÀÅvÀæ JA.«. PÀÈwPïgÀªÀjUÉ ºÁUÀÆ £À£Àß ªÀÄUÀ¼ÁzÀ J¸ï.©. ¸ÀȶÖUÉ PÀÈvÀdÕvÉUÀ¼ÀÄ.]

±ÁSÁ¢üPÁj, ¨sÁµÁAvÀgÀ ±ÁSÉ, 216 ©, PÀ£ÁðlPÀ «zsÁ£À ¥ÀjµÀvÀÄÛ ¸ÀaªÁ®AiÀÄ, «zsÁ£À¸ËzsÀ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ-560001.

DzsÁgÀ¸ÀÆa

1.      Nolamba Sculptures – A Cultural Study – K. Krishna Murthy, 1987.

2.        Sapta Matrka  - Worship and Sculptures – Shivaji K. Panikkar, 1996.

3.        Surya and Sun Cult, Shantilal Nagar, 1995.

4.      Mysore Gazetter, Vol – 1,  B.L.Rice, 1897.

5.      Epigraphia Carnatica, XI, B.L. Rice, 1903.